کاربرد نسبت طلایی در معماری

خلاصه :

کاربرد نسبت طلایی (عدد فی) در هنر معماری – امیربهادر بلاشی- پایه یازدهم

تاریخچه

نسبت طلایی قرنهاست که توسط بشر در معماری استفاده میشود. بهکارگیری این نسبت احتمالاً از طراحی اهرام مصر آغاز

شده است. زمانی که روابط پایهی فی برای تعریف یک مثلث قائمالزاویه استفاده شد، ابعاد بزرگ اهرام مصر با هندسهای که در

زیر نشان داده شده شکل گرفت )ایجاد یک زاویهی 51.83 درجه که کسینوس آن عدد فی یا همان 0.618 میباشد(.

پیشینه توجه به عدد طلایی نه به زمان فیبوناچی بلکه به زمان‌های بسیار دورتر می‌رسد. اقلیدس در جلد ششم از سیزده جلد کتاب مشهور خود که در آن‌ها هندسه اقلیدسی را بنا نهاد، این نسبت را مطرح کرده‌است. لوکا پاچیولی در سال ۱۵۰۹ میلادی کتابی با عنوان نسبت الهی تألیف کرد. وی در آن نقاشی‌هایی از لئوناردو دا وینچی آورده‌است که پنج جسم افلاطونی را نمایش می‌دهند و در آن‌ها نیز به این نسبت اشاره شده‌است.

مصریان، سال‌ها قبل از میلاد از این نسبت آگاه بوده‌اند و آن را در ساخت اهرام مصر رعایت کرده‌اند. بسیاری از الگوهای طبیعی در بدن انسان این نسبت را دارا هستند. نسبت طول ضلع پنج پر منتظم به طول ضلع پنج ضلعی منتظم برابر همین عدد است. روانشناسان هم بر این باورند زیباترین مستطیل به دید انسان، مستطیلی است که نسبت طول به عرض آن برابر عدد طلایی باشد. دلیل این امر آن است که این نسبت در شبکیه چشم انسان رعایت شده و هر مستطیلی که این نسبت را دارا باشد به چشم انسان زیبا می‌آید.

معبد پارتنون

اقلیدس یونان با ستان از این عدد در کتاب "عنا صر" نام برده ا ست. معبد پارتنون در سال 438 تا 447 قبل از میلاد ساخته

شده که البته به نظر میر سد در برخی از جنبههای طراحی آن برای د ستیابی به زیبایی و تعادل در طراحی از ن سبت طلایی

ا ستفاده شده ا ست. شکل زیر یکی از راههایی را که اغلب نسبت طلایی در طراحی ظاهر میشود، نشان میدهد. با این وجود

این موضوع همچنان مورد بحث است چرا که کاربرد نسبت طلایی در بسیاری از منابع بهدرستی توصیف نشده است. علاوه بر

این، استتتفاده از آن در گام دوم پارتنون تا حدودی اختیاری به نظر میرستتد. همچنین ابعاد دیگری در پارتنون هستتت که در

آنها از این نسبت استفاده شده است.

نوتر دام

در نوتردام پاریس نیز که در ستالهای 1163 تا 1250 ستاخته شتده استت به نظر میرستد در تعدادی از نستبتهای کلیدی

طراحی آن، از ن سبت طلایی ا ستفاده شده ا ست. با اینکه طراحی آن تقریباً نامتقارن ا ست و ارزیابی آن از روی عکس به دلیل

اعوعاج موازی د شوار ا ست، اما خطوط نسبت طلایی در م ستطیلهای سبز، آبی و قرمز تقریباً مطابق با خطوط ا صلی معماری

است که در زیر نشان داده شده است:

قرمز- ارتفاع عمودی پایه از سطح زمین: در بالای سطح اول: در بالای طبقهی دوم

آبی- ارتفاع عمودی پایه از سطح دوم: در بالای سطح دوم: در بالای سطح سوم

سبز- عرض افقی، بیرون از قسمت بالا در سمت چپ: داخل قسمت بالا سمت راست: خارج قسمت بالا سمت راست

برج CN

در طراحی برج CN تورنتو، نیز از نسبت طلایی بهره گرفته شده است. به این صورت که نسبت قسمت بالای برج که 342 متر

است به ارتفاع کل یعنی 553.33 برابر است با عدد 0.618 که همان عدد فی است.

منابع:

https://www.goldennumber.net/architecture/

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C

http://jwilson.coe.uga.edu/emat6680fa06/hobgood/kate_files/golden%20ratio/gr%20arch.html