باسمه تعالی ذکره
بخش ثبتنام (جناب آقای جباری، داخلی 151) بخش فناوری اطلاعات (جناب آقای هاشمیان، داخلی ۱۴۸) بخش مالی (جناب آقای سیدی و جناب آقای بنار، داخلی ۱۴۳) مسئول داخلی دبستان دوره اول ( آقای علی اکبریان، ۱۵۴)
چه آموختن؟ و چگونه آموزاندن؟ از اساسیترین سؤالات عرصهی تعلیم و تربیتاند که تا کنون افراد فراوانی سعی در ارائهی پاسخی مناسب به آنها داشتهاند.
مسلّم است که اگر برای رسیدن به پاسخ این سؤالات، دنبال راه چارهای مناسب هستیم؛ لازم داریم الگویی کارا و مفید را کشف و ارائه کنیم که در آن مسیر تعلیم و تربیت به درستی ترسیم شده باشد.
گذشتهی تربیت در ایران گویای این مطلب است که اگر چه تا کنون برای حل مشکلات تعلیم و تربیت تلاشهای فراوانی صورت گرفته ولی هرگز نتیجهای مطلوب عاید نشده است تا جایی که کارشناسان امر این گونه زبان به اقرار گشودهاند که...
نظام نوین تربیت در کشور ما طی مراحل بنیانگذاری، توسعه و حتی به هنگام تلاش برای ایجاد تحول بنیادی در آن، تا کنون برمبانی نظری مشخص، مدون، بهرهمند از دستاوردهای معتبر علمی، متکی بر نظام فکری و ارزشی اسلام، هماهنگ و سازگار با خصوصیات فرهنگی، اجتماعی و بومی کشور استوار نبوده است. ازاین رو تلاشهای انجام یافته طی چند دهه اخیر برای اصلاح و تحول جریان تربیت -خصوصا نظام تربیت رسمی و عمومی (=آموزش وپرورش) -با وجود مساعی قابل تقدیری که در این خصوص به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفته اند، کم وبیش با مشکلات متعددی مواجه میباشند که اهم آنها عبارتند از:
نیک میدانیم که ماندگارترین تعالیم در سنین کودکی رخ خواهد داد، پس منطقی است که اهل فن در مهندسی مسیر تربیت در این مقطع، حساسیتهای ویژهای از خویش بروز دهند.
متخصّصین تربیت کودکان خصوصاً مربیّان مدارس ابتدایی همواره در ذهن خویش به دنبال یافتن پاسخ برخی از سوالات جدّی بودهاند. مثلاً:
بر خلاف گذشته، حیطه آموزش به علت پیشرفت علم و تکنولوژی، به حدی گسترده شده، که نه کسی میتواند علوم مختلف را آموزش دهد و نه کسی ادعا میکند آگاه به علوم و حرفههای گوناگون است. اگر در زمانی یادگیری به معنای کسب دانش و مهارت بود امروزه یادگیری، توان فرد در حل مسایل آموزشی و پرورشی میباشد. کسب علوم و فنون در دنیای پیچیده امروز، نیاز به روشهای آموزشی نوین به جای روشهای آموزشی سنتی و غیر کارآمد دارد. به همین جهت وظیفه دست اندرکاران تعلیم و تربیت به خصوص معلمین که در خط مقدم هدایت شاگردان به سوی کمال و رشد قراردارند، سنگینتر شده است. اما انتقال از روش تدریس سنتی به روشهای نوین تدریس به سادگی امکان پذیر نیست. زیرا مسئولین آموزش و پرورش، مدیران، معلمین و والدین عموما بدنبال روشهایی هستند که خود با آن خو گرفته و پرورش یافتهاند. آنها آمادگی کمی برای تحول و ایجاد روشهای جدید تدریس دارند، زیرا روش تدریس نوین به علت نو بودن مسیر، مستلزم تحمل پیامدهای مبهم و عواقب نامشخص میباشد و قبول چنین ریسک وخطری خارج از توان بسیاری از افراد است. این محافظه کاریها باعث شده تا نظام آموزشی ما فاصله زیادی بین وضع موجود و وضع مطلوب در نظام تعلیم و تربیت اسلامی داشته باشد.
گریزان بودن دانش آموزان از مدرسه، دلهره امتحان، بیرغبتی معلمان و یکنواختی جلسات تدریس مصادیقی از نتایج روش سنتی تدریس است.
عوامل متعدّدی در گذر از نظام سنتی به نظام فعال موثر میباشد که یکی از مهمترین آنها، تغییر روشهای تدریس معلمین است. عشق و علاقه معلمین به رسالت واقعی خویش، رشد شخصیت معنوی و حرفهای در آنان، آگاهی آنان از روشهای تعلیم و تربیت و علوم وابسته، شناخت عمیق شاگردان و اتخاذ روشهای تدریس متناسب با ویژگی آنها، ایمان به استعدادهای خدادادی نهفته در شاگردان و تلاش برای شکوفایی آنان و تبدیل محدودیتهای موجود در نظام آموزشی به فرصت ها، نمونهای از قطعات پازلی است که با چینش صحیح آنها روشهای خشک تدریس به روش فعال و پویا تبدیل میگردد.
ما باید در فعالیتهای آموزشی به این باور قلبی برسیم که وظیفه ما تنها انتقال یافتههای دیگران به شاگردان نیست بلکه «ایجاد موقعیت مطلوب یادگیری»، «آموزش چگونه اندیشیدن و تقویت خودیادگیری»، «تفکّر نقّاد»، «زمینهسازی برای کسب تجارب صحیح»،«رشد اعتماد به نفس و عزّت نفس»، «پرورش روحیهی مشارکتی و گروهی» و «آموزش مهارتهای زندگی» از جمله رسالتهای مهم معلّمین است.
علی رغم وجود حجم قابل توجّه منابع اطّلاعاتی که در اختیار بشر قرار دارد، متأسّفانه در زمینهی چگونگی استفاده و پردازش صحیح آنها در ذهن، کار قابل توجّهی نشده است. بر این اساس است که روشهای تدریس مرسوم که فقط ناقل علوم است، کارایی لازم را ندارند.
موسّسه فرهنگی، آموزشی هدایت میزان در حالی به عنوان نهادی خودجوش، با حضور بعضی از مجرّبین عرصهی تعلیم و تربیت شکل گرفت، که از بدو تاسیس، ارائهی پاسخهایی جامع و موثّر برای این معضلات را رسالت خویش دید. این مجموعه در سال ۱۳۷۶ با تأسیس دبیرستان کار خود را رسماً آغاز نمود و پس از آن در سال ۱۳۷۹ با افتتاح مقطع راهنمایی حوزهی خدمت خویش را گسترش داد.
امّا هر چه میگذشت اهمیّت کار ریشهای و بنیادین برای مسئولین مدرسه پررنگتر میشد، چرا که مربّیان هنگام کار با دانشآموزان گاهاً به مشکلاتی برمیخوردند که ریشه در گذشتهها داشت. تا جایی که علیرغم سختیهای فراوان اجرایی، با استعانت از درگاه الهی و توسّل به مقرّبین درگاهش، تصمیم بر تأسیس مقطع دبستان گرفته شد.
در سال ۱۳۸۳ نهال دبستان میزان در غرب شهر تهران کاشته و در ماه مهر همان سال با باران لبخندهای نوآموزان پیش دبستانی و کلاس اوّلی، برای نخستین بار آبیاری شد.
این مؤسسه تلاش کرده است تا از کاستیها فرصتسازی نماید و با در نظر گرفتن چارچوب کلی نظام آموزشی از روش تدریس پیشرفته یادگیری اکتشافی که بر پرورش تواناییها بنا شده، در آموزش استفاده کند. دستآوردهای این تلاشها مجموعهای از تجارب دلسوختگان عرصه تعلیم و تربیت و با استفاده از مبانی علمی موجود در حیطه مباحث علوم تربیتی و با تأکید بر کاربرد آنها با توجه به زمینه فرهنگ اسلامی و ایرانی است.
روش غالب در این مدرسه براساس یادگیری اکتشافی هدایت شده است.
در این روش شاگرد، محور و مرکز ثقل، فرآیند یادگیری است. در این روش یادگیرندگان تشویق میشوند تا به کمک پرسشها و راهنماییهای معلم به درک و فهم مطالب برسند. این شیوه به یادگیرندگان هم استقلال و هم مسئولیت لازم برای کشف مفاهیم و برقراری ارتباط بین آنها داده میشود. معلم به جای اینکه پاسخگوی تمام سؤالهای شاگردان باشد، زمینه مناسب را فراهم کرده تا آنان خود به پاسخ لازم برسند. ایجاد مهارتهای خوب درک کردن مانند خوب دیدن، شنیدن و لمس کردن، جمع آوری دادهها، فرضیهسازی، آزمایش فرضیهها، نتیجهگیری و انتقال مطالب در موقعیتهای جدید از عناصر مهم روش یادگیری اکتشافی است. در چنین رویکردی شما دانشآموز را به مثابه دانشمند کوچکی در نظر گرفتهاید که قادر است مشکلات خود را (اعم از علمی، مهارتی، ارتباطی، عاطفی و..) حل کند و راه را برای فعّال و مؤثر بودن در آینده فراهم میکند. یادگیری او عمقی و در سطوح عالی شناختی است که با توجه به نیازهایش، کاربردی میشود.
این دبستان از همان ابتدا با این شیوهی نوین و با حرفهایی تازه که نشأت گرفته از علم و تجربه و تدبیر مربّیان و طرّاحان آموزشی خویش بود کار خود را آغاز نمود و موفّق شد الگویی مناسب را در عرصهی عمل ارائه کند که به اذعان بسیاری از مخاطبان ، نتایجی خیره کننده به همراه داشته است.
دانش آموزان این مدرسه در عین اینکه احساس آزادی زیادی دارند، بسیار هم منظّماند.
آنها برای یادگیری خود را مجبور نمیبینند و به نیکی یافته اند که خود مسئول کارهایشان هستند. این امر احساس مسئولیت را در ایشان بالا برده تا جایی که بدون نیاز به تشویق و تنبیه و یا تذکّرات اولیا و مربّیان به انجام وظایف خویش میپردازند.
دانشآموزان دبستان میزان عاشق مدرسهشان هستند و از بودن در آن احساس آرامش میکنند به حدّی که تعطیلی مدرسه برایشان خوشایند نیست.
دبستان میزان برای نیل به اهداف خود، جنبههای گوناگونی را مدّ نظر قرار داده و با رعایت «اصول» یازده گانهی خویش، روش خود را منقّح ساخته و راهکارهای آن را تبیین نموده است. اصول مورد اشاره عبارتند از:
در این دیدگاه تربیت در ۵ حوزه تعریف میشود که با رعایت ۱۱ اصل فوق دست یافتنی خواهد بود.
این حوزهها عبارتند از: «حوزهی اخلاقی ـ معنوی»، «حوزهی آموزش علوم»،«حوزهی اجتماعی ـ ارتباطی»، «حوزهی عاطفی»، «حوزهی بدنی بهداشتی».
کتاب «نگاهی بر روش میزان» که در طی سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ در شورای تدوین دبستان میزان، تدوین و منقّح گردید که به تبیین این شیوهی آموزشی پرداخته است تا بستری مناسب برای مراجعهی علاقمندان باشد.
اعضای این شورا عبارتند از : مرحوم حاج حمید دادگسترنیا، آقای حسین رحیمی، آقای محمّدجواد علیاکبریان که البتّه در این طرح همگی همکاران دبستان میزان مشارکت فعّال داشتهاند که لازم است از تمامی معلّمین ارجمندی که در شکلگیری این روش سهم داشته و در طول سنوات گذشته، سختیهای فراوانی را بر خود هموار ساخته اند و نیز اساتید عزیزی که در تدوین و بازنگری این شیوهی آموزشی ما را از نظرات ارزشمند خویش بهرهمند ساختهاند، صمیمانه تشکّر نماییم.
اساتیدی چون آقایان: جناب دکتر علی اصغر احمدی، جناب دکتر علیرضا قویدل، جناب دکتر محمّدرضا نیلی، جناب دکتر بهروز نظری، جناب استاد مهدی یزدانیان، جناب آقای سیّد مهدی فاطمی.
لازم به ذکر است که تواناییهای علمی، مهارتی و عاطفی دانشآموزان این مدرسه توسّط برخی افراد متخصّص از جمله: جهاد دانشگاهی تهران به سرپرستی جناب آقای دکتر بهروز نظری و چند پایان نامهی دانشجویی، نسبت به مدارس غیردولتی تهران سنجیده شده که نتایج حاصل از این تحقیقات گویای موفّقیتهای بالای این روش در دست یابی به اهداف تعلیم و تربیت است. ما حصل این تحقیقات با ارائهی آمار دقیق، در قالب کتابهای پیوست همراه کتاب روش میزان قابل مراجعه میباشند.
حال از آنجا که هر عایدی را زکاتی است و زکات علم هم نشر آن است؛ این مؤسسه وظیفهی خویش میداند این الگوی عملی را، در اختیار مسئولین، کارشناسان و مربّیان عزیز قرار دهد تا از آن در راه اعتلای فرزندان این مرز و بوم بهرهبرند.
در همین راستا کتاب روش میزان، دورهی آموزشی والدین، فیلمهای آموزشی و... جهت معرفی و استفادهی علاقمندان تدوین و آماده شده است.
لذا از کارشناسان ارجمند، مربّیان زحمتکش و سایر علاقمندان دعوت به عمل میآید برای کسب آگاهی بیشتر نسبت این شیوه یا استفاده از خدمات مذکور با شماره موسسه هدایت میزان، تماس حاصل فرمایند؛ باشد که مورد قبول صاحب واقعی کار قرار گرفته و مؤثّر افتد. /ان شاء الله
تهران، منطقه۲، طرشت، میدان تیموری، به سمت بزرگراه شیخ فضل الله، خیابان لطفعلیخانی، خیابان پارس، کوچه محبت پلاک ۱، دبستان دوره اول پسرانه هدایت میزان.
۰۲۱۶۶۵۵۹۰۶۵ ۰۲۱۶۶۵۵۹۰۱۲
چند مثال عملی و راهکار پیرامون اصل یادگیری مبتنی بر تلاش متربی
در کجا جستجو شود؟
