فیلم چ

خلاصه :

چ نام فیلمی ایرانی به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و محصول سال ۱۳۹۲ می‌باشد. این فیلم داستان ۲ روز از زندگی مصطفی چمران طی نبرد پاوه را به تصویر می‌کشد. این فیلم برنده ۶ سیمرغ بلورین از سی و دومین جشنواره فیلم فجر شده‌است.

فیلم‌نامه چ توسط ابراهیم حاتمی‌کیا نوشته شده است. تحقیق و پژوهش اثر چ برعهده‌ی مژگان اینانلو و مشاور گروه نویسندگی بهرام عظیم‌پور بوده است. موسیقی متن این فیلم ساخته فردین خلعتبری می‌باشد. مدیر تولید در این فیلم سید علی قائم مقامی و طراحی صحنه و لباس بر عهده عباس بلوندی بود.
در سکانس پایانی این فیلم که در یکی از پادگان‌های نظامی تهران فیلمبرداری شد، به دلیل حضور نیافتن فریبرز عرب‌نیا سر صحنه، کارگردان از یک بدل به جای وی استفاده نمود.

فیلم چ دارای ۵۲۰ پلان است و در مقایسه با فیلم‌های دیگر ژانر سینمای جنگی ایرانی، دارای جلوه‌های ویژه و صحنه آرایی‌های نظامی کم‌نظیری است. فیلمبرداری این فیلم ۵ ماه، صداگذاری ۶ ماه و مونتاژ ۴ ماه و همگی به صورت بی‌وقفه انجام شد. همچنین عملیات خلاقه ویژوال افکت ۱۶ ماه به صورت هم‌زمان با دیگر کارهای فیلمسازی به طول انجامید.

بازیگران

فریبرز عرب نیا ( شهید مصطفی چمران )

سعید راد ( تیمسار فلاحی )

مریلا زارعی ( هانا )

بابک حمیدیان ( شهید علی اصغر وصالی ) ( این شهید دوست پدربزرگ من بود )

مهدی سلطانی ( عنایتی )

امیررضا دلاوری ( سیروان )

خسرو شهراز ( لطیفی )

اسماعیل سلطانیان ( نظیف )

مژگان خالقی ( پرستار مجروح )

پیام لاریان ( محافظ شهید مصطفی چمران )

رضا نوری ( محافظ شهید مصطفی چمران )

عرفان برزین ( پسر شهید مصطفی چمران )

روایت

در اواخر مرداد سال ۱۳۵۸، مصطفی چمران (فریبرز عرب‌نیا) از طرف دولت موقت مأموریت پیدا می‌کند به پاوه برود و درگیری داخلی به‌وجودآمده در آنجا را خاتمه دهد. سه رأس درگیری موردنظر را مردم پاوه، پیشمرگه‌های حزب دموکرات و رزمندگان پاسدار تشکیل می‌دهند. چمران با تکیه بر نگاه عرفانی و بینش صلح‌جویانه‌اش، هم باید در برابر جسارت و میل به عدالت‌طلبی اصغر وصالی (بابک حمیدیان) به عنوان فرمانده پاسداران مستقر در پاوه مقاومت کند و هم عنایتی (مهدی سلطانی) به عنوان رئیس کردهای شورشی را قانع کند که دست از درگیری بردارد.

وصالی که جوانی پرشور است و روحیه‌ای انقلابی دارد صلح‌طلبی و میل چمران به جلوگیری از برخوردها و ملایمت او را به انفعال تعبیر می‌کند و مدام با او کشمکش دارد. تیمسار فلاحی (سعید راد) فرمانده نیروی زمینی ارتش هم در این میان نماینده نگرش دیگری به جنگ است و سعی می‌کند اوضاع را طبق تشخیص خود مدیریت کند.

چمران همه تلاش‌اش را می‌کند که گروه‌های فکری و عقیدتی مختلف را به وحدت و رفتار عاقلانه تشویق کند. اما برخلاف پیش‌بینی‌های او نه عنایتی که رفیق قدیمی او نیز هست پیشنهاد صلح را می‌پذیرد و نه وصالی و همسنگرانش حاضر می‌شوند دست از مقاومت بردارند. بدین ترتیب چمران که دردی عارفانه را در دل تحمل می‌کند، دو روز سخت و طاقت‌فرسا را پشت سر می‌گذارد، در حالی‌که نیروهای معارض در حال تسخیر شهر هستند. تا این که به فرمان مستقیم سید روح‌الله خمینی نیروهای رزمی کافی از مرکز به سرعت به محل اعزام می‌شوند و درگیری‌ها پایان می‌یابد.

ساخت

ابراهیم حاتمی‌کیا در نشست خبری فیلم چ در پاسخ به پرسشی دربارهٔ خواندن تیتراژ توسط محسن چاوشی گفت: فیلم بسته شده بود و پس از آن، آقای چاوشی فیلم را دیدند. ایشان خیلی با چ ارتباط برقرار کرد و آن را دوست داشت و در نهایت هم قرار شد یک کار آزاد در این‌باره انجام دهد نه برای تیتراژ. پس از آن محسن چاوشی در صفحه شخصی خودش نوشت

به دلیل طرح ادعاهایی سراسر وارونه و کذب دربارهٔ نحوه همکاری بنده با پروژه چ در نشست مطبوعاتی این فیلم در جشنواره، بهتر است کماکان سنتوری اولین و آخرین تجربه سینمایی‌ام باشد
از پرویز پرستویی برای بازی در فیلم دعوت شد که او به دلیل مشکلات شخصی که با تهیه‌کننده «چ» داشت حاضر به ایفای نقش در این فیلم نشد.

عده‌ای معتقدند نام فیلم، یادآور نام چه‌گوارا است و سازنده با این کار قصد داشته تا میان چمران و چه‌گوارا قیاس کند.

پس از عرضه

علی کشوری فرزند شهید احمد کشوری با اشاره به سخنان ابراهیم حاتمی‌کیا در نشست خبری فیلمش در جشنواره فیلم فجر، به انتقاد از نحوه پرداختن به نقش شهیدان کشوری، شیرودی، سهیلیان و تیمسار فلاحی در این فیلم پرداخت:

آقای حاتمی‌کیا حتی به خودشان اجازه دادند در نشست خبری فیلم در جشنواره به یک مطلب نادرست اشاره کنند، وی گفته بود که شهید کشوری کسی بود که بعد از جنگ شناخته شده بود، در حالی که شهید کشوری مبارزاتش در زمان شاه و در زمان ارتش شاهنشاهی بود، همچنین به دلیل دستگیری توسط ساواک مورد شکنجه قرار گرفته بود و در عملیات پاوه که در فیلم «چ» به نمایش گذاشته می‌شود حضور فعالی داشت، در واقع شهید کشوری در این عملیات همراه با شهید شیرودی و شهید سهیلیان پاوه را نجات می‌دهند… من نمی‌دانم آقای حاتمی‌کیا بر پایه چه اسناد و مستنداتی فیلم «چ» را ساخته‌است که به آن شکل در می‌آید و بعد هم عنوان می‌کند که من چمران خودم را ساخته‌ام!

همچنین اکران این فیلم موجب اعتراضاتی از سوی برخی شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی کردستان ایران شد.

مسعود جزایری (معاونت فرهنگی ستاد کل نیروهای مسلح) و حسین سلامی (فرمانده کل سپاه) از سید علی قائم‌مقامی مدیر تولید این فیلم تقدیر کردند. همچنین امیر علی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه از ابراهیم حاتمی‌کیا و سید علی قائم‌مقامی برای ساخت فیلم تقدیر کرد.

در شانزدهمین جشن سینمای ایران در یک رشته تندیس خانه سینما به دست آورد. این تندیس به مدیر تولید فیلم سید علی قائم‌مقامی تعلق گرفت.

سیاهه وارسی ( چک لیست ) و پرده ها

ابراهیم حاتمی کیا، چ را به هفت پرده تقسیم کرد و برای لحظه به لحظه آن یک سیاهه وارسی تاریخ‌دار که شبیه یک جدول یا فرم خالی است، تهیه نمود. این چسیاهه وارسیها برای ارتباط با گروه جلوه‌های بصری تنظیم شد و حجم آن‌ها به تعداد هفت زونکن رسید. در سیاهه وارسیها توضیح هر پلان نوشته می‌شد. حاتمی کیا برای هر سیاهه وارسی تصویری می‌چسباند و در کنار هر عکسی با مداد شرح صحنه را می‌نوشت. وی همچنین انتظارات و خواسته‌هایش را از تیم طراحی در آن سیاهه وارسی یادداشت می‌نمود. گروه طراحی نیز نظر خود را در آن فرم ذکر می‌کردند.

جوایز

بهترین فیلم    بنیاد سینمایی فارابی/ابراهیم حاتمی کیا    نامزدشده    سیمرغ بلورین
بهترین کارگردانی    ابراهیم حاتمی کیا    نامزدشده    سیمرغ بلورین
بهترین بازیگر نقش مکمل مرد    بابک حمیدیان    برنده    سیمرغ بلورین
بهترین تدوین    مهدی حسینی وند    برنده    سیمرغ بلورین
بهترین جلوه های ویژه بصری    سید هادی اسلامی    برنده    سیمرغ بلورین
بهترین جلوه های ویژه میدانی    محسن روزبهانی    برنده    سیمرغ بلورین
بهترین طراحی صحنه و لباس    عباس بلوندی    نامزدشده    سیمرغ بلورین
بهترین صدای فیلم    صدابردار:بهمن اردلان/صداگذار:علیرضا علویان    برنده    سیمرغ بلورین
بهترین فیلم از نگاه تماشاگران    ۳/۱۵    نامزدشده    سیمرغ بلورین

پایان

خداحافظ