ارزش انسان

خلاصه :

تحقیق تفکر

ارزش وجودی انسان مافوق تصوّر است. انسان می تواند به جایی برسد که به غیر از خداوند کسی به آن مقام راه ندارد.

ولی متأسّفانه بسیاری از انسان ها، خصوصاً جوان ها، جایگاه خود را فراموش کرده اند و از مقام و منزلت خود خبر ندارند. از این جهت وجود خود را گردوی پوچی می پندارند. هیچ دلیلی برای به وجود آمدن، زندگی کردن و از دنیا رفتن خود ندارند و این فقدان انگیزه، آنان را به پوچی رهنمون شده است. ارمغان این پوچ گرائی نیز جز گمراهی و افتادن به ورطه سقوط و تباهی نیست. لذا به هوی و هوس و صفات رذیله روی آورده اند و بالاخره خود را ارزان فروخته اند. قرآن کریم در این باره می فرماید:

«أُولئِک الَّذینَ اشْتَرَوُا الضَّلالَةَ بِالْهُدی فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ وَ ما کانُوا مُهْتَدینَ» آنان کسانی هستند که گمراهی را به هدایت خریدند. پس سود نکرد بازرگانی ایشان و ایشان هدایت نمی شوند.

قرآن می فرماید: ای انسان! ارزش خودت را دریاب و آگاه باش که چه گوهری در درون خودداری و این گوهر را به بهای کم مفروش. ولی انسان فراموش کار، معمولًا گوهر وجود خویش را به یک نگاه آلوده، به یک غیبت از برادر مؤمن یا به یک ریاست طلبی ارزان می فروشد. چنین انسانی زیان کار شده است و هدایت او مشکل خواهد بود.

پیغمبر اکرم(ص) در روایتی می فرمایند: «یأْتِی عَلَی النَّاسِ زَمَانٌ...دِینُهُمْ دَرَاهِمُهُمْ وَ هِمَّتُهُمْ بُطُونُهُمْ وَ قِبْلَتُهُمْ نِسَاؤُهُمْ یرْکعُونَ لِلرَّغِیفِ وَ یسْجُدُونَ لِلدِّرْهَمِ حَیارَی سُکارَی لَا مُسْلِمِینَ وَ لَا نَصَارَی»

به زودی بر امّت من زمانی می رسد که مردم دینشان را به خاطر مال از دست می دهند و تمام توجّه آنان به شهوتشان است، این افراد در مقابل هر انسان بی دینی سر خم می آورند، برای آنها یک حالت سرگردانی و حیرت پیش می آید. ایشان کافر نیستند چون نماز می خوانند و به معاد اعتقاد دارند. ولی مسلمان هم نیستند چون مسلمان در زندگی اش یک سیر صعودی به سوی خدا دارد و همواره در حال حرکت در مسیر رسیدن به حق تعالی است. این سرگردانی که پیامبراعظم(ص) پیش بینی فرموده اند، همان است که بسیاری از افراد اجتماع کنونی به آن مبتلا شده اند و از آنجا ناشی می شود که انسان نمی داند از کجا آمده و به کجا خواهد رفت؟

امیرالمؤمنین علی(ع) در روایتی که منسوب به آن حضرت است، می فرمایند: «رحم الله امرءاً علم من أین و فی أین و إلی أین»

ولی متأسّفانه اکثر مردم به جای عمل به این روایت، مشغول زندگی مادی شده اند. فشار زندگی بر آنان هجوم آورده است، چون ایشان راه خود را گم کرده اند و طبق فرمایش پیامبر اکرم(ص)، دین خود را ارزان از دست داده اند.

دل انسان، عرش الهی

خداوند متعال در قرآن می فرماید:

«إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَینَ أَنْ یحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولًا»

مفسّرین نظیر مرحوم ملامحسن فیض کاشانی رحمه الله و مرحوم علّامه طباطبایی رحمه الله هر یک کلمه «امانت» که در این آیه آمده است را به نحوی تفسیر کرده و معنای«اختیار» یا«ولایت» و نظایر این ها را برای این کلمه اراده کرده اند. لکن تصوّر من این است که مراد از این امانت«دل» انسان است.

به عبارت روشن تر، امانت مورد نظر قرآن مجید، عرش خدا و عرش خدا، دل انسان است. امانتی که معمولًا انسان ها قدر آن را ندانسته و به آن ظلم کرده اند و متأسّفانه به جای اینکه خداوند در دل باشد، صفات رذیله و هوی و هوس دل را پر کرده است.

دل انسان جایگاه خداوند رحمان بوده و به صورت امانت در دست او است و باید تلاش کند حضور خدا را در آن حفظ نماید. اگرصفات رذیله و تمنیات نفسانی به دل راه نیابد، دل می شود منزلگاه خداوند و در حقیقت عرش خدای رحمان در دل جای می گیرد؛ لذا می فرماید: «أَنَّ قَلْبَ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ»

آنان که این راه را طی کرده و به هدف و مطلوب نهائی رسیده اند، توانسته اند دنیا و تمنیات آن را از دل بیرون کرده و در عوض جایگاه پروردگار را در دل خود حفظ کنند و در حقیقت هیچ شریک و همسایه ای در خانه دل برای صاحب اصلی آن ایجاد نکرده اند. حتّی ذهن ایشان نیز لحظه ای از یاد خدا غافل نشده و همواره در دریای نورانی یاد و نام محبوب خویش غوطه ور می باشند تا اینکه سراسر وجود آنان یک وجود خدایی شده و می توانند به مقام خلیفه اللهی دست یابند.

از این رو حضرات معصومین علیهم السلام پشت پا به همه دنیا زده و ریاست و ثروت و همه متعلّقات آن را با پست ترین و حقیرترینِ اشیاء یکسان می دانند. مگر اینکه همین دنیا و متعلّقات آن بتواند مرکبی باشد برای طی کردن مسیر پر پیچ و خم حرکت صعودی انسان به سوی پروردگار متعال.