تاریخچه طلا

خلاصه :

از آنجائيكه كشور ايـران از لـحاظ جغرافيايي بر روي كمربند معدني جهان قـرار دارد و از ذخائــر عظيم فلـزات وكاني هاي با ارزش برخــوردار است ، بنابر اين از نقـطه نظر تاريــخي همين موضوع موجبـات گسترش دانش وصنعت فلــز كاري از ايـــران به سايــر منــاطق جهــان رافراهم ساخته است ، بطوري كــه ساكنين مصر، بابل ،هندوجيحون باتمام پيشرفتهايي كه در عصر خود داشتند نتوانستند در اين زمينه بر ايرانيان پيشي بگيرند .صنعت طلا وجواهر وساخت وتوليد زيور آلات ومصنوعات فلزات قيمتي ايـران در اين رابطه سرآمد كشورهاي جهان است .آثار هنري بسيار ارزشمند وگرانبها ئي كه امروزه مــوزه هاي معتبر داخلي وخارجي ومجموعه هاي خصوصي كلكسيونر هاي معروف دنيا رادر سراسر جهان زينت بخشيده است بيانگر اين حقيقت ميباشد كه طلا وجواهرسازان ايراني در ادوار مختلف تاريخي چه پيش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشياءِ تزئيني وزيور آلات گرانبها از مهارت خارق الـعاده اي برخوردار بوده اند وامروزه هر بيننده اي كه آنها را در موزه هاي معروف بين المللي مشاهده مينمايد خلاقيت وتوانمندي حيرت برانگيز سازندگان ايراني اين اشياء راتحسين مي كند.مجسمه مشــهور بز بالـدار ، جام طلاي افسـانه زندگي ، جام طلاي مارليك ودهها اثر تاريخي ديگر اصيل ترين اسناد تـاريخ فرهنگي وهنري صنعتگران ايراني در گذر گاه زمان وكارنامه درخشان پيشينيان ما بشمار ميروند.
همـچنين بايد اشاره كرد كه در دوره هخــامنشيان براي اولين بار در جهان سكه طلا توسط داريــوش كبير در ايــران ضرب گرديد كه به آن داريــك گفته ميشود.در عصر ساسانيان نيز مصرف طـلا در ايــران فراوان بود.براساس نوشته هاي مورخين سرشناسي نظير ويل دورانت،گيرشمن ،شاردن وديگران در ادوار مختلف تاريخي فعـاليتهاي توليدي وبـازرگاني مصنوعات طلا وجـواهـر وسنگــها ومــواد طــبيعي قيمتي رونق فـراواني داشته است وطبقه اشراف وثروتمندان جامعـه عموماً از وسـايل واشياءِ زينتي گرانبهائي كه از طلا و جواهرات ساخته شده بود استفاده ميكردند. ازشكوه وعظمت دست ساخته هاي هنري ايـرانيان در روزگاران هخــامنشي وساساني هرچه گفته شود كم است . پادشاهان اين سلسله نظـير هرمز اول و خسرو دوم چنان بـه ساخت زيور آلات اشرافي وبويژه تاج وتخت پادشاهي توجه داشتند كه حيرت مـورخين را برانگيختـه است.تئوفيلاكتوس مورخ بيزانسي وثعالبي مورخ عرب در وصف تاج وتخت پادشاهان مذكور مـطالبي نگاشته اند واعتراف كرده اند كه طلا وجواهر سازان ايــراني در عصر خود همواره شـهره آفــاق بـوده اند.
با گام نهادن به قرن بيستم صنعت طلا جــواهر سازي ايران وارد عصــر جديدي شد.زيرا به تدريج لباسهاي ايـــرانيان از حالت سنتي گذشته خــارج گرديد ودر اثر افزايش رفت وآمـد هاي مردم ايـران بويژه با اروپائيان تاحدود زيادي صنعت طلا وجواهر سازي هم تحــت تاثير قرار گرفت وسبك هاي جـديدي در توليـــد مصنوعات مردم پسند بـــكار گرفته شد .البته در تاريخ ايــــران پس از استقرار سـلسله پهلوي نيز تزئينات شــاهي نــظير تاج جديد،چــوگان جديد،جامه هاي جديد وغيره ساخته شد كه هم اكنون در موزه جواهــرات بانــك مركزي نگهداري ميشود.به هر صورت تاريخ طــلا وجــواهرات ايــران سرشار از غرور وافتخارات فراوان براي سازندگان وهنــرمندان اين صنف وصـــنعت است ونشـان ميدهد كه همواره در طول تاريخ اين كشور طلا وجواهرسازان هنرمند ايــــراني باخلق آفرينش هاي بي نظير وبي همتــا توانسته اند توجه جـــهانيان رابه خود جلب كنند وشاهـــكار هاي هنري آنــان هميشه خواهد توانست در سطح بين المللي مــطرح باشد وكارنامه اين صنعت وهـــنر اصيل ايــراني در خشان تراز گذشته باقي بماند.
طلا( از واژه سانسکریت Jval ؛ آنگلوساکسون gold ؛ لاتین aurum که همگی به معنی« طلا» هستند) را از دوران باستان شناخته و به ارزش بالای آن پی بردند .
زمان زیادی است که طلا یکی از گران قیمت ترین فلزات به حساب آمده و قیمت آن در تاریخ معیاربسیاری از پولهای رایج می باشد( تحت عنوان پایه طلا شناخته می شود).از طلا بعنوان نمادی برای پاکی،ارزش،سلطنت و مخصوصاً نقشهایی که ترکیبی از این ویژگیها است استفاده می شود
در طول تاریخ از طلا برای پشتیبانی پول و در سیستمی تحت عنوان پایه طلا استفاده می شد که در این سیستم یک واحد از پول رایج معادل مقدار معینی طلا بود.
گاهی اوقات مالکیت طلا به خاطر نقشی که بعنوان پشتوانه پول دارد محدود ویا ممنوع می شود.
چون طلا مدت زمان بسیار طولانی ارزش خود را حفظ کرده است ، بعنوان یک سرمایه گذاری مشهود اغلب به صورت بخشی از یک سهام نگهداری می شود. چون طلا ارزش خود را حتی هنگامیکه پول بی پشتوانه بی ارزش می شود حفظ می کند،بنابراین مخصوصاً در زمان ناتوانی یا تورم شدید مورد نیاز می گردد. اگرچه طلا در صنعت و هنر بسیار مهم است ، این عنصر وضعیت منحصر به فردی نسبت به تمامی کالاها دارد و آن حفظ ارزش خود در دراز مدت می باشد.
طلا از گذشته‌هاي بسيار دور، به ‌دليل جلاي زيبا، مقاومت بالا در مقابل اكسيداسيون و ديگر عوامل شيميايي، شكل‌پذيري خوب و كميابي، در طول تاريخ مورد توجه بشر بوده و داراي اهميت ويژه‌اي مي‌باشد. طلا به عنوان مهمترين استاندارد پولي جهان مطرح بوده و بيشترين مورد مصرف آن در ساخت سكه و شمش طلا به عنوان ذخاير پولي بين‌المللي است. اين فلز به علت زيبايي و مقاومت، به صورت زيورآلات و كارهاي هنري نيز استفاده مي‌شود. اين فلز همچنين در ساخت لوازم الكترونيكي دقيق مورد استفاده است به‌طوريكه در آينده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد.
فلز طلا به عنوان يك سرمايه ملي و پشتوانه اقتصادي كشور مطرح مي‌باشد .
Gold(طلا) از اسم گوتيك Gult گرفته‌ شده‌است. اين فلز از قديمي‌ترين فلزات شناخته ‌شده است كه مورد استفاده قرارگرفته است، زيرا به سادگي شكل‌پذير مي‌باشد. هندي‌ها اولين بار در كتاب مقدسشان(4000 سال قبل از ميلاد مسيح) به طلا اشاره كرده‌اند. قديمي‌ترين معدن طلا(4000 سال قبل از ميلاد مسيح) در بين‌النهرين، در خاورميانه و مربوط به سومريان بوده‌است. يافته‌ها نشان مي‌دهد بين سال‌هاي2654 تا 2685 قبل از ميلاد در آبيدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگري مرسوم بوده‌است. اين زمان به پيش از تاريخ استفاده از نقره برمي‌گردد. در اين زمان استفاده از طلا در جواهرسازي و تزئينات، بجز براي فرعونيان، خانواده آن‌ها، كاهنين و مقامات بلند پايه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلي در مصر، طلا براي اولين بار در نيل آبي و معادن خاص گزارش شده كه به سال 2200 قبل از ميلاد برمي‌گردد(O.Medenbach,H.Wilk1986).
در يونان باستان سكه‌هاي طلا در سده‌هاي هفتم و هشتم پيش از ميلاد رايج بوده است و در ارمنستان استفاده از سكه‌هاي طلا در سده اول پيش از ميلاد شروع شد.
در زبان پارسي باستان كلمه "زرنه" و در زبان پهلوي كلمه "زر" معرف طلا بود. ايرانيان از حروف A.U.R به عنوان نشانه طلا استفاده مي‌كردند كه از كلمه لاتين Aurum به معني طلوع گرفته شده است. اسلاوها، ژرمن‌ها و فنلاندي‌ها از حروف G.Z.O.L به‌عنوان نشانه طلا استفاده مي‌كردند. روس‌ها كلمه Zoloto را براي اين منظور به ‌كار مي‌بردند. در علم كيمياگري، خورشيد نشانه طلا بود و در علم شيمي Au معرف طلا مي‌باشد .
طلا فلزي گرانبها است که در زبان هاي فارسي به زر، فرانسه به OR ، انگليسي به GOLD ، آلماني به GOLD ، ايتاليايي به ORO و عربي به ذهب معروف است.زر از جمله فلزاتي است که از زمان هاي باستان مورد استفاده ي بشر قرار گرفته است.
باستان شناسان عقيده دارند که در ايران طلا از هزاره ي سوم قبل از ميلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشياءِ زينتي درست مي کرده اند.قسمتي ازاين اشياء در حفريات باستان شناسي به دست آمده است.
در ايران معادن طلا و نقره هم يافت مي شود که در قديم در آنها کار مي کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بيشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.
در دوره ي هخامنشي توليد طلا در داخل کشور و همچنين واردات طلا به ايران افزايش يافته و در اين دوره سکه ي طلا براي اولين بار در جهان ضرب شد. نام اين سکه که در 516 قبل از ميلاد ضرب گرديد، داريک بود. تا آن دوره در دنياي آن روز هنوز سکه هاي طلا ضرب نشده بود. سکه هاي رايج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داريوش در کشورهاي ديگر هم سکه ي طلا ضرب شد . در رم نیز در سال 225 قبل از ميلاد سکه ی طلا ضرب شد .
در دوران ساساني طلا در ايران فراوان بوده به طوري که ظروف و ديگر اشياء طبقه ي مرفه همه از طلا يا نقره ساخته مي شده و اين وضع پس از حمله ي اعراب به ايران نیز ادامه داشته است.