عقاب

خلاصه :

عقاب یا آلُه^[۱][۲] به گروهی از پرندگان شکاری عضو تیرهٔ عقابیان (Accipitridae از راستهٔ قوش‌سانان Accipitriformes) گفته می‌شود. حدود ۶۰ گونه از پرنده‌های شکاری عقاب نامیده می‌شوند که در ۱۱ سرده از خانوادهٔ عقابیان قرار می‌گیرند و بیشتر آن‌ها هم بومی اوراسیا و آفریقا هستند. معیار دقیقی برای تمایز عقاب‌ها از دیگر پرندگان تیرهٔ عقابیان یعنی سُنقُرها، کرکس‌ها، قوش‌ها و کورکورها، وجود ندارد ولی به‌طور کلی عقاب‌ها از بقیه پرندگان شکاری -به جز برخی از کرکس‌ها- جثهٔ بزرگ‌تری دارند و از پاهایی بزرگ‌تر و نیرومندتر، منقارهایی بزرگ و خمیده و بال‌هایی پهن‌تر بهره‌مند هستند. تمامی عقاب‌ها شکاریان روزگرد هستند و بینایی بسیار دقیق و پروازی عالی در ارتفاعات بالا دارند.

عقاب‌ها به خاطر قدرتی که دارند، در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان نماد جنگ و نیروی پادشاهی شناخته شده‌اند و تمثال ایشان بر روی بسیاری از سکه‌ها و بناهای تاریخی دیده می‌شود و بسیاری از کشورهای دنیا و سازمان‌ها و گروه‌های مختلف تصویر عقاب را به عنوان نماد خود انتخاب کرده‌اند.

عقاب‌ها از نظر آناتومی و ویژگی‌های پروازی به کرکس‌ها شباهت دارند اما سر آن‌ها بر خلاف کرکس‌ها پوشیده از پر است. عقاب‌ها از نظر ظاهری به سنقرها هم شباهت زیادی دارند ولی بیشتر بزرگ‌ترند و فاصلهٔ دو سر بال‌های ایشان طولانی‌تر است. تفاوت دیگر عقاب‌ها با این دو خویشاوند نزدیک خود در شیوهٔ معمول تغذیهٔ آن‌هاست: عقاب‌ها معمولاً شکارهای زنده را طعمه خود می‌کنند اما کرکس‌ها و سنقرها بیشتر از لاشه‌ها تغذیه می‌کنند. البته عقاب‌ها سنگین‌تر از آن هستند که بتوانند مثل شاهین‌ها و پرنده‌های کوچک‌تر تیرهٔ عقابیان (همچون برخی از انواع قوش‌ها) در هوا طعمه‌های خود را شکار کنند، پس معمولاً شکار خود را روی زمین غافلگیر کرده و آن را اسیر چنگال‌های نیرومند خود می‌کنند و مثل جغدها در بسیاری از اوقات با کندن سر شکار خود آن را از پای درمی‌آورند.^[۳]

عقاب مارخور نیکوبار جنوبی کوچک‌ترین گونه عقاب است که تنها ۴۵۰ گرم وزن دارد و بومی انحصاری جزایر نیکوبار در هند است. عقاب دریایی استلر با میانگین وزن ۶٫۷ کیلو و عقاب فیلیپینی با طول یک متر در کنار عقاب دم‌سفید و عقاب هارپی از بزرگ‌ترین انواع عقاب‌ها هستند. عقاب ماهی‌گیر و عقاب ماهی‌گیر شرقی تنها پرندگان شکاری است که با نام عقاب شناخته می‌شود اما به تیره عقابیان تعلق ندارد. این پرندگان که تقریباً فقط از ماهی تغذیه می‌کند، تنها اعضای بازمانده از خانوادهٔ زیستی خود یعنی عقاب‌ماهی‌گیران (Pandionidae) هستند.