کودک و طبیعت

خلاصه :

 امروزه با برنامه های تلویزیونی، کامپیوتری و افزارهای الکترونیکی، کودکان از لذت کشف طبیعت بی بهره مانده اند. این بیماری دوران ماست. مدرسه ها با فوق برنامه های شان، زمان کمی برای بازی در بیرون از خانه برای کودکان باقی می گذارند. حتی بدون این برنامه ها نیز فضای سبزکافی برای لذت بخشیدن  به کودکان وجود ندارد. پارک ها و زمین های بازی بسیار پیراسته و دست خورده اند، کنجکاوی کودکان را بر نمی انگیزند و فضایی برای کشف و شناخت بی پایان پدید نمی آورند. بخش مهمی از دوران کودکی کودکان امروز از آن ها دزدیده شده است: ارتباط  تنگاتنگ با طبیعت.

آرتور ریچارد لوو، روزنامه نگار و نویسنده ی هفت کتاب درباره ی پیوند خانواده، طبیعت و جامعه، و مدیر و یکی از بنیاد گذاران شبکه ی کودکان و طبیعت، در کتابش به نام "آخرین کودک در میان درختان، نجات کودکان از اختلال کمبود ارتباط با طبیعت" اشاره می کند که حس جدایی از طبیعت به طور بنیادی در کودکان اثر می گذارد. به باور او، این جدایی به سلامتی جسمی و ذهنی آن ها آسیب می رساند و خلاقیت شان را از بین می برد. لوو، اصطلاح "اختلال کمبود ارتباط با طبیعت" را برای توصیف این پدیده به کار برده است.
چرا کودکان  نیاز دارند با طبیعت در ارتباط باشند؟

• بودن در خارج از خانه به پدید آمدن حس شگفتی و کنجکاوی در کودکان کمک می کند. این کنجکاوی می تواند به جنبه های دیگر زندگی آن ها نیز گسترش یابد.
• بودن در طبیعت به کودکان کمک می کند که هشیار باشند. طبیعت این امکان را به کودکان می دهد که ازهمه ی حواس خود استفاده کنند.
• زندگی مدرن، بسیار سازمان یافته و کنترل شده است و کودکان را از شانس اکتشاف و خودآموزی محروم می کند. در چنین وضعیتی، نقش طبیعت در برانگیختن کنجکاوی کودکان بسیار مهم تر است.
• به باور کارشناسان آموزش و پرورش، داشتن شانس پژوهش و اکتشاف در طبیعت، تمرکز و ظرفیت یادگیری کودکان را افزایش می دهد.
• پژوهش ها نشان می دهند که حضور در طبیعت و فضای سبز، اختلالات تمرکز در کودکان را کاهش می دهد.
• فعالیت های بیرون از خانه، امکان بهره مند شدن از هوای تازه و تحرک بدنی را برای کودکان فراهم می آورد که هر دو برای سلامتی جسمی و ذهنی  کودکان ضروری اند.
• بودن و حضور در طبیعت و لذت بردن از آن، عامل مهمی در رشد کودکان است.
• تخریب و نابودی محیط زیست، یک واقعیت دردناک در دنیای امروز است. افزایش پیوند میان کودکان و طبیعت برای آگاهی نسل جدید از ارزش های محیط زیستی بسیار اهمیت دارد.

آنچه شما باید انجام دهید:
والدین، مربیان و آموزگاران می توانند کارهای بسیاری برای پرورش کودکانی دوستدار طبیعت انجام دهند.

• دوستی با طبیعت را از کودکی به کودک تان آموزش دهید.

اگر شما خود دوستدار طبیعت باشید، پرورش این عشق در کودک تان بسیار آسان خواهد بود. برای آن ها امکاناتی فراهم کنید که  بتوانند بودن در طبیعت را تجربه کنند. آن ها را به بازی در فضای سبز تشویق کنید. به آن ها اجازه دهید که برگ ها، گل ها، سنگ ها و ... را بردارند و  مشاهده کنند. با اشاره به درختان، حشره ها، پرندگان و جانوران، آن ها را نام ببرید.

• باهم باغبانی کنید.

بهترین راه برای برقرار کردن ارتباط میان کودکان و طبیعت، کمک گرفتن از آن ها در باغبانی است. باغبانی سبب می شود که  خاک را لمس کنند و انواع گوناگون حشره ها، کرم ها و دیگر موجودات شگفت انگیز را ببینند. نگهداری و مراقبت از گیاهان، فرصتی بی همتا برای آن هاست تا دوره ی رشد گیاهان را از نزدیک ببینند. می توانید به کودکان تان کمک کنید برای پروانه ها یا پرندگان در حیاط ظرف غذا بسازند. برای آشنایی با چگونگی ساخت ظرف غذا برای پروانه ها و پرندگان این جا و این جا سر بزنید.

• او را به دل طبیعت ببرید.

 برای سفر به دل طبیعت به طور منظم در سال های رشد کودک تان  برنامه ریزی کنید. برنامه های گردش و سفرهای کوتاه به بیرون شهر ترتیب دهید. بگذارید کودکان از پیاده روی در طبیعت لذت ببرند. در تعطیلات به پارک های ملی و مناطق حفاظت شده، جاهایی که کودکان بتوانند جانوران وحشی را در محیط زندگی طبیعی خود ببینند، سفر کنید.(می توانید در سایت http://www.irandeserts.com اطلاعاتی درباره ی پارک های ملی و مناطق حفاظت شده ایران به  دست آورید.)

• کنجکاوی کودک تان را برانگیزید.

او را به مشاهده و پژوهش محیط پیرامونش تشویق کنید. کتاب و سی دی هایی درباره ی طبیعت و حیات وحش به آن ها هدیه دهید. برای بازدید از موزه های حیات وحش یا کتابخانه ها برنامه ریزی کنید. آن ها را به عضویت سازمان های دوستدار محیط زیست درآورید و به سفرهایی در این زمینه و دیگر فعالیت های ترتیب داده شده از سوی این سازمان ها تشویق کنید.

• یک سرگرمی به او هدیه بدهید

با دادن یک ذره بین، دوربین دو چشمی یا تلسکوپ ساده، شادی و لذت بیشتری از طبیعت را به کودک تان هدیه دهید.(برای ساخت تلسکوپ خانگی به  http://lifestyle.iloveindia.com/lounge/how-to-make-a-simple-telescope-22... سر بزنید)
 او را به مطالعه و بررسی و ثبت چیزهایی که می بیند، تشویق کنید. به او یادداشت برداری را آموزش دهید. از کودک بخواهید طرحی ساده از آنچه می بیند بکشد. اگر کودک تان به عکس گرفتن علاقه مند است، یک دوربین ساده در اختیارش بگذارید. برای او کتاب های راهنما در زمینه ی حیات وحش، جانوران، پرندگان، حشره ها، درختان بومی مناطقی که سفر می کنید، بخرید. شناسایی گیاهان و جانورانی که در طول سفرها می بیند، به بالا بردن دانش او کمک خواهد کرد و یکی از فعالیت های شادی آور و لذت بخش همه ی دوران زندگی اش خواهد بود.

• پاسداری از محیط زیست را به کودک تان آموزش دهید

احترام به طبیعت را همچنان که کودک تان بزرگتر می شود، به او آموزش دهید. او را به انجام فعالیت های محیط زیستی تشویق کنید. مهم این است که خود شما هم این فعالیت ها را انجام دهید. برای کودک تان توضیح دهید که چگونه انجام کارهای کوچکی مانند بستن شیر آب یا خاموش کردن چراغ ها هنگامی که به آن ها نیاز نداریم، در نگهداری از محیط زیست تاثیر دارد. (در سایت www.hodhod.com می توانید شماری از سایت های مربوط به محیط زیست و کودکان و نوجوانان را پیدا کنید.)
واداشتن کودکان به احترام به طبیعت، نه تنها آن ها را به شهروندان مسئول تبدیل می کند، بلکه از آن ها پاسداران بهتری برای سیاره مان زمین می سازد.