کاخ شهر هترا[الحضر]

خلاصه :

هترا شهری باستانی است که در استان نینوا، عراق قرار دارد. هترا در ۲۹۰ کیلومتری شمال شهر بغداد و ۱۵۰ کیلومتری جنوب غرب موصل قرار دارد. اما در دوران باستان این شهر در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال غرب پایتخت آشور باستان واقع بود. شهر هترا دارای معماری خاصی است که می‌توان سه نوع تمدن ایرانی، یونانی و رومی را در آن دید.

هترا یکی از معدود آثار به جا مانده از دوران اشکانیان است. سرستون‌ها و سنتوری یونانی به جا مانده در این بنا می‌تواند نشانهٔ صلح ایران و یونان و تأثیرپذیری اشکانیان از فرهنگ یونانی باشد.

شهر هترا را نمی‌توان یک شهر کاملاً عرب دانست. بی‌گمان فرهنگ و زبان و ادیان آرامی و ایرانی در آنجا بیشتر از عوامل دیگر رواج داشت. با این حال هرتسفلد و نودلکه معتقداند که اکثر ساکنان شهر را قبایل عرب تشکیل می‌دادند و این قبایل در سده نخست پیش از میلاد از نزاع میان پارت‌ها و یونانی‌ها استفاده کرده شهر را گسترش و قدرت بخشیدند. مهاجران گوناگونی که در آن ساکن بودند غالباً به بازرگانی می‌پرداختند. دیدگاه این دو خاورشناس اینک توسط کتیبه‌هایی که در خرابه شهر به زبان آرامی کشف شده تأیید می‌گردد.

برخلاف پارت‌ها که دولت‌های کوچک را در داخل و در مرزهای خود تحت حمایت خود گرفته و تقویت می‌کردند، ساسانیان به ادامه حیات این دولت‌ها یا نفوذ دولت‌های بیگانه در درون ایران گرایشی نداشتند. به همین جهت بود که تاجران تدمیری و نبطی از شهرهای اطراف فرات بیرون رانده شدند و حکومت کوچک کرخ و حضر از میان رفتند. در آغاز کار ساسانیان، همین که اهالی حضر متوجه سیاست تازه ایشان شدند، کوشیدند با روم روابطی برقرار کنند که ظاهراً مفید نبود. آن‌ها همچنین کوشیدند در برابر سپاه ساسانی به مقابله بپردازند اما این مقاومت به نتیجه نرسید و سرانجام حکومت نیمه مستقل آن‌ها نابود شد.

نویسندگان در مورد فاتح حضر متفق‌القول نیستند. برخی اردشیر و گروهی شاپور یکم و برخی دیگر شاپور دوم را فاتح آن می‌دانند. اما به احتمال قوی شهر در زمان اردشیر فتح شده‌است.

در پی حمله داعش به شمال عراق و تصرف استان نینوا در سال 2014 ، داعش در شانزدهم اسفند ۱۳۹۳ (۷ مارس ۲۰۱۵) به محوطه باستانی هترا یورش برد و به این شهر باستانی آسیب هایی وارد کرد. این اقدام داعش با خشم باستان شناسان مواجه شد.