فرش اردبیل

خلاصه :

شهرت جهانی

قالی اردبیل یک جفت قالی ایرانی نفیس با شهرت جهانی است که در دوران پادشاهی شاه تهماسب صفوی برای آرامگاه جدش(شیخ صفی اردبیلی) بافته شده‌بود. اکنون یکی از آنها در مالکیت موزهٔ ویکتوریا و آلبرت لندن و دیگری در موزه هنر شهرستان لس‌آنجلس نگهداری می‌شود.

طراحی

این قالی از نظر طرح و بافت یکی از نفیس‌ترین و مشهورترین قالی‌های جهان است که در فهرست ۵۰ اثر شاهکار هنری برگزیده جهان قرار گرفته‌است. کارشناسان آثار هنری، این فرش را یک اثر هنری انتزاعی منحصربه‌فرد می‌دانند که از نظر سطح هنری با نقاشی‌های انتزاعی قرن حاضر برابری می‌کند.

یک سند تاریخی مهم...

قالی اردبیل یک سند تاریخی محسوب می‌شود زیرا دارای تاریخ و امضا است و در سال ۹۱۸ خورشیدی در سیزدهمین سال پادشاهی شاه تهماسب بافته شده‌است.برخلاف دیگر قالی‌های مشهور آن زمان، بر این قالی نگاره‌های جانوران و انسان نقش نشده‌است زیرا برای استفاده در مکانی مقدس بافته شده بود.

این قالی مشهور از آن جهت قالی اردبیل نامیده می‌شود که از مسجدی واقع در مصلّی اردبیل که شاه اسماعیل و جد او شیخ صفی الدین در آنحا دفن شد اند، به دست آمده‌است. این قالی بنا به توصیه ویلیام موریساز شرکت ونیست رابینسون خریداری شد که شرکت مزبور آن را از شرکت زیگلر واقع در تبریز خریده بود.

قالی اردبیل احتمالا به‌دستور شاه تهماسب اول بافته شدند و به‌محض اتمام کارشان در سال سیزدهم زمامداری او در کف تالار قندیل‌خانه حرم شیخ صفی‌الدین اردبیلی گسترده شدند. در سال ۱۸۴۰ میلادی در اردبیل زلزله‌ای رخ می‌دهد که موجب خرابی آرامگاه شیخ صفی و آسیب به قالی‌ها می‌شود.

مشخصات قالی اردبیل:

تار قالی از جنس ابریشم و گره‌های آن از جنس پشم و در ۱۰ رنگ مختلف هستند.

در انتهای یکی از قالی‌ها تاریخ اتمام قالی سال ۹۴۶ قمری در کنار بافنده آن مقصود کاشانی بافته‌شده‌ است.

نخ‌های قالی تماماً با مواد طبیعی مانند پوست انار رنگ شده‌اند.

روی این فرش‌ها بیت "جز آستان توام در جهان پناهی نیست. سر مرا بجز این در، حواله گاهی نیست" نقش بسته و استاد مقصود کاشانی امضای خود را هم با ذکر "بنده" پای این اثر بی‌نظیر خود گذاشته بود.