قالب شعری ترکیب بند

خلاصه :

قالب شعر ترکیب‌ بند از انواع قالب های شعری است که از مجموعه چند غزل یا قصیده بر یک وزن که هر کدام قافیه مخصوص به خود را دارد و بیت های متفاوتی در بین هر غزل، عامل اتصال غزل‌ ها با یکدیگر است. تفاوت اساسی ترکیب‌ بند و ترجیع‌ بند در این است که در ترجیع بند، بیت ترجیع همه قسمت‌ ها یکسان است، ولی در ترکیب‌ بند، بیت ترکیب متفاوت و قافیه‌ ای هر بار به‌گونه‌ ای دیگر دارد.در واقع ترکیب بند شعری است دارای چند بند در یک بحر که هر بند دارای قافیه ای جداگانه باشد و در آخر هر بند یک بیت آورده می شود که برخلاف ترجیع بند، تکراری نیست .

معروف‌ ترین ترکیب‌ بندهای فارسی از محتشم کاشانی شعر واقعه کربلا و جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی در نعت پیامبر اسلام  و وحشی بافقی در شعر شرح پریشانی است. موضوع ترکیب‌ بند مواردی ازقبیل مدح، وصف، رثا، عشق، و عرفان را دربر می‌گیرد.

نمونه ی شعر در قالب ترکیب بند از محتشم کاشانی

باز این چه شورش است که در خلق عالم است           باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است

باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین              بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است

این صبح تیره باز دمید از کجا کزو                    کار جهان و خلق جهان جمله در هم است

گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب                     کاشوب در تمامی ذرات عالم است

گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست                    این رستخیز عام که نامش محرم است

در بارگاه قدس که جای ملال نیست                  سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است

جن و ملک بر آدمیان نوحه می‌کنند                    گویا عزای اشرف اولاد آدم است