رویدادهای عمومی
شهیدان ( قسمت چهل و سوم ) حضرت علی اصغر (ع)
خلاصه :
سلام. می خواهم در مورد فرزند آخر امام حسین (ع) مطلب بگذارم ...عبدالله بن حسین بن علی مشهور به علیاصغر، فرزند شیرخوار امام حسین(ع) است که در واقعه کربلا به شهادت رسید. او عبدالله رضیع نیز خوانده میشود. در کتابهای تاریخی قاتل او را حرملة بن کاهل اسدی نوشتهاند. در بین مردم بر اساس نقل برخی منابع متأخر مشهور است که او ششماهه بوده و با تیر سهشعبه شهید شد؛ اما در منابع تاریخی و معتبر چیزی در این باره نیامده است. شیعیان به عنوان باب الحوائج به او متوسل میشوند. در دهه محرم معمولا شب و روز هفتم محرم به سوگواری برای علیاصغر اختصاص دارد. مراسم همایش شیرخوارگان حسینی نیز هر ساله در اولین جمعه ماه محرم در بزرگداشت او برگزار میگردد.
نسب و ولادت
عبدالله فرزند امام حسین(ع) و رباب دختر امرؤ القیس است. تاریخ تولد او مشخص نیست. درباره سن او هنگام شهادت نیز اختلاف وجود دارد. بیشتر منابع او را به هنگام شهادت، کوچک و شیرخوار دانستهاند بدون اینکه به سن او اشاره کنند. چنانکه در دانشنامه امام حسین(ع) آمده درباره ششماهه بودن او، منبع معتبری وجود ندارد. محققان این دانشنامه احتمال دادهاند ریشه این شهرت، نسخه غیرمعتبری از مقتل ابیمخنف باشد و گفتهاند که در نسخههای خطی این کتاب، چنین مطلبی وجود ندارد.
نام
در منابع متقدم شیعه و سنی نام این کودک، عبدالله یاد شده، ولی در منابع متأخر شیعی به علیاصغر شهرت یافته است. مقتلالحسین خوارزمی و مناقب آل ابیطالب ابنشهرآشوب، از جمله منابع قدیمی هستند که هنگام ذکر چگونگی شهادت فرزند خردسال امام، از او با نام علی یاد کردهاند. برخی منابع، نام طفل شهید را علیاصغر و غالباً لقب امام سجاد(ع) را «علی اوسط» آوردهاند؛ اما شیخ مفید، لقب علی اکبر را اصغر گفته و اکبر را لقب امام سجاد(ع) دانسته است. بعضی از منابع در شمارش فرزندان امام حسین(ع)، نام عبدالله را نیز ذکر کرده، ولی به چگونگی شهادت او اشارهای نکردهاند. این موضوع از اختلاف منابع متقدم و متأخر در شمارش فرزندان امام حسین(ع) که علی نام داشتهاند، به وجود آمده است. به گفته بعضی، علیاصغر و عبدالله دو تن بودهاند و هر دو در واقعه کربلا شهید شدهاند.
در زیارت ناحیه مقدسه با عبارت «أَلسَّلامُ عَلَی الرَّضیعِ الصَّغیرِ؛ سلام بر آن شیرخوار کوچک» به او سلام داده شده است.
ماجرای شهادت
درباره چگونگی شهادت علیاصغر گزارشهای مختلفی نقل شده است. بر اساس گزارش شیخ مفید، امام حسین(ع) پس از بردن جسد قاسم پسر امام حسن(ع) کنار دیگر شهدا، جلوی خیمه نشست که عبدالله [علیاصغر] را نزدش آوردند و امام او را در دامن خویش نشاند. در این هنگام مردی از بنیاسد، تیری روانه کرد و او را ذبح نمود. امام دستش را [زیر گلوی طفل] گرفت و چون پر از خون شد، آن را بر زمین ریخت و گفت: «پروردگارا! اگر یاری آسمان را از ما گرفتهای، پس آن را به صلاح ما قرار ده و انتقام ما را از این ستمکاران بگیر.» سپس او را برد و کنار دیگر کشتگان گذاشت. بنابر نقل دیگر هنگامی که امام حسین(ع) برای وداع کنار خیمهها آمد، کودکش را در آغوش گرفته و او را میبوسید که حرمله بن کاهل اسدی با تیری او را به شهادت رساند.
به گزارش سبط بن جوزی از هشام بن محمد کلبی، امام حسین(ع) در حال سخن گفتن با لشکریان عمر بن سعد بود، یکی از اطفالش را دید که از تشنگی میگرید، او را روی دست گرفت و گفت: «ای جماعت! اگر به من رحم نمیکنید، پس به این کودک شیرخوار رحم کنید». مردی از سپاه کوفه تیری بر گلویش زد و آن کودک را به شهادت رساند. امروزه در بین الحرمین کربلا محلی به نام مقام علی اصغر(ع) هست که منسوب به محل شهادت اوست و برخی زائران آن محل را زیارت می کنند .
واکنش امام حسین(ع)
امام حسین(ع)، پس از اصابت تیر به گلوی فرزندش، دست خود را زیر گلوی او گرفت و چون پر از خون شد، آن را به سوی آسمان پاشید و فرمود: «هَوَّنَ علَیّ ما نزَل بی أنّه بعین الله؛ آنچه این سختیها را برایم آسان میسازد این است که همه در محضر خداست». از امام باقر(ع) نقل شده است که از آن خون قطرهای به زمین بازنگشت.
همچنین گفته شده است که امام با مشاهده این واقعه گریست و فرمود: «پروردگارا! تو خود میان ما و این مردم داوری فرما که ما را دعوت کردند تا یاریمان کنند؛ اما ما را کشتند». به گزارش سبط بن جوزی، در این هنگام ندایی از آسمان شنیده شده که «او را واگذار- ای حسین - که شیردهندهای (دایه) او را در بهشت شیر میدهند».
برخی نیز نوشتهاند که امام پس از شهادت فرزندش، او را با خون گلویش آغشته کرد و فرمود: «به خدا قسم تو از ناقه صالح نزد خدا گرامیتری و پیامبر(ص)، نزد خدا از صالح(ع) گرامیتر است؛ خدایا اگر امروز فتح و نصرت خویش را از ما بازداشتهای، آن را در چیزی که برای ما بهتر است قرار ده».
قاتل
در برخی از منابع مردی از بنیاسد بدون اشاره به نام او، قاتل علیاصغر معرفی شده است؛ اما در منابعی حرملة بن کاهل اسدی قاتل او دانسته شده است. در زیارت الشهدا نیز حرمله به عنوان قاتل علیاصغر لعن شده است. قتل او به هانی بن ثُبَیْت حَضْرَمی نیز نسبت داده شده است. در کتاب اقبال الاعمال، هانی قاتل عبدالله بن امیرالمؤمنین معرفی شده است.
چگونگی دفن و مکان آن
درباره چگونگی دفن علیاصغر در منابع اختلاف است؛ بر اساس برخی از منابع امام حسین(ع) با شمشیر خود قبری کند و او را به خاک سپرد. اما عدهای از مورخان نوشتهاند امام(ع) قنداقه خونآلود او را به زینب (س) سپرد. برخی نیز نوشتهاند که بدنش را کنار بدن دیگر شهدای خاندان خود قرار داد. بعضی محل دفن او را در کنار دیگر شهدای کربلا دانسته و برخی دیگر معتقدند او بر روی سینه امام حسین(ع) دفن شده است.
پایان
خداحافظ