تدریس زبان خارجی غیر انگلیسی در مدارس

خلاصه :

آسیب شناسی تدریس زبان خارجی

تاکنون و در همه سال‌های اخیر، زبان‌های انگلیسی و عربی در مدارس آموزش داده می‌شدند که همین موارد هم به دلیل ضعف‌های مختلف در اجرا منجر به سوق دادن دانش آموزان به کلاس‌های خصوصی خارج از مدارس شده است. آموزش‌های نصف و نیمه‌ای که شاید فقط در حد آشنایی دانش آموزان با زبان‌های خارجه بوده و تمام نیاز را برطرف نمی‌کرده است.

با تمام این اوصاف، اگر قرار باشد که خانواده‌ها به واسطه ورود زبان دوم خارجه به مدارس، هزینه گزافی برای کلاس‌های خصوصی جهت آموزش این زبان دوم به دانش آموزان بپردازند، عملا این طرح برای اجرایی شدن مشکلات زیادی خواهد داشت و باید فکری به حال کیفیت آموزش زبان دوم خارجه در مدارس کرد تا هزینه اضافی به خانواده‌ها در شرایط دشوار اقتصادی تحمیل نشود.
این در حالی است كه براساس ملاحظات كارشناسان آموزش و پرورش، دانش آموزان در دوران ابتدایی و به ویژه پایه های اول و دوم هنوز به درستی با زبان فارسی و نوشتن و خواندن آشنا نیستند و نباید درگیر فراگیری زبان دیگری شوند. افزون بر این، مقوله شكل گیری شخصیت كودكان و تاثیر فرهنگ بیگانه از طریق آموزش زبان خارجی نیز مطرح است كه ایجاب می كند آموزش ها در دوره نخست متوسطه صورت گیرد.

در این شرایط که وزارت آموزش و پرورش با چالش‌های عمده‌ای برای آموزش زبان‌های خارجه مواجه است، ورود موضوع آموزش زبان‌های دشوارتری مانند فرانسه و آلمانی هم جای بررسی بیشتر دارد.با این حال نمی‌توان به دلیل محدودیت‌ها، از خیر آموزش گذشت و در واقع باید موانع و مشکلات موجود برطرف شود. همچنین می‌توان از زبان چینی به عنوان زبان دوم خارجه استفاده کرد زیرا می‌توان این پیش بینی را داشت که چین به عنوان یک قدرت نوظهور جهانی در آینده موثر خواهد بود. بنابراین خواندن زبان‌هایی مانند چینی می‌تواند در کنار زبان انگلیسی حتی در آینده شغلی دانش آموزان هم تاثیر مناسبی داشته باشد.

چنین اقدامی سال‌ها در دانشگاه‌ها نیز در حال اجراست و دانشجویان در رشته‌هایی مانند آموزش زبان، این شانس را داشتند که زبان دیگری را نیز در کنار زبان انگلیسی یاد بگیرند. این‌که چقدر این طرح‌ها موفقیت آمیز بوده نیازمند بررسی‌های بیشتر است، اما می‌توان اجرای این طرح‌ها را در بلند مدت موفق بدانیم. این افراد حتی در فرصت‌های شغلی که پس از دانشگاه خواهند داشت، می‌توانند موقعیت‌های بهتری کسب کنند.

باید توجه کنیم که زبان عصر جدید، زبان اینترنت و زبان ارتباطات بین المللی است و هر فردی که بتواند به اینترنت دسترسی داشته باشد، در جهان امروز سواد بیشتری دارد. در عین حال، زبان اینترنت، انگلیسی است. پس زبان‌هایی مانند فرانسه یا آلمانی باید به عنوان زبان دوم و مکمل خارجی محسوب و تدریس شود .
به نظر می رسد با توجه به تسلط جهانی زبان انگلیسی و نیاز روزمره افراد به آن این زبان همچنان حفظ شود ، اما بهتر است خواندن زبان دوم خارجه هم اجباری شده و انتخاب آن بر عهده دانش آموزان گذاشته شود.

سه مشکل در مسیر تدریس سایر زبان‌های خارجی
1- نبود محتوای درسی مناسب
2- نبود نیروی انسانی آموزش‌دیده
3- ناچیز بودن تقاضای دانش آموزان و والدین.

بخش‌های مختلف وزارت آموزش و پرورش بر‌آنند که دانش‌آموزان برای آموزش زبان‌های دیگر غیر از زبان انگلیسی علاقمندی نشان نداده‌اند و تقاضای برای آموزش آنها موجود نیست برای مثال ترجیح اکثر دانش‌آموزان و والدین آنها یادگیری زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی است.

مقایسه اجمالی زبان های خارجی

زبان	تعداد گویشوران در جهان (تخمین)	کشورها	یادگیری	کتاب درسی آ.پ	توضیحات
آلمانی	95 میلیون	آلمان(95٪)، اتریش(89٪) ، سوئیس(64٪)، لیختن‌اشتاین(به طور گسترده)، لوگزامبورگ، شرق بلژیک، آلتو آدیجه، آلزاس، لورن و جنوب دانمارک، نامیبیا(یکی از زبان رسمی)	نسبتاً سخت	*	پر گویشورترین زبان اتحادیه اروپا
فرانسوی	326 میلیون	فرانسه، کانادا( به‌ویژه کبک، نیو برانزویک و اونتاریو ) ، بلژیک، سوییس، لوکزامبورگ و آمریکا(مناطقی در ایالت مین و لوییزیانا)	نسبتاً آسان	*	بیشترین فراگیر بعد از زبان انگلیسی در ایران و سومین در جهان
روسی	255 میلیون	روسیه، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان،اروپای شرقی و شمال شرق آسیا و سایر کشورهای تشکیل دهنده شوروی پیشین	نسبتاً سخت
اسپانیایی	517 میلیون	20 کشور جهان	نسبتاً آسان		بیشترین فراگیر بعد از زبان انگلیسی در جهان
ایتالیایی		محدود	نسبتاً آسان
انگلیسی	380 میلیون	انگلستان (98٪) ، آمریکا (96٪) ، کانادا (85٪) ، استرالیا(92٪) ، ایرلند، نیوزلند ، آفریقای جنوبی، غنا، نیجیریه (53٪) و هند (12٪)، بخش انگلیسی فیلیپین، رواندا،سیرالئون، سری‌لانکا، سودان، سودان جنوبی، تانزانیا، اوگاندا، زامبیا و زیمبابوه	نسبتاً آسان	*
چینی	یک میلیارد و 390 میلیون	محدود	سخت