این مقاله در ارتباط با تاریخچه حکومت ازبکان می باشد
شبیک خان : پایه گذار جکومت ازبکان شیبک خان ازبک )متولد ۸۵۵ ق. / ۸۳۰ خ. مرگ ۹۱۶ ق. / ۸۸۹ خ( بنیانگذار خاندان پادشاهی شیبانی )شیبانیان( ازبکان بود. نام و نسب او محمد شاهبخت خان بن بوداق سلطان بن ابوالخیربن دولت شیخ بن ابراهیماغلن بن فولاداوغلن بن منگوتیمور بن باداکول بن جوجیخان بن چنگیزخان بود و به محمد شیبانی، شاهی بیگ خان، شیبانی خان و شاهبخت خان نیز مشهور بودهاست، شیبک خان پایهگذار اسمنا در سلسله شیبانیان بودهاست خاندان شیبانی ابتدا در سیبری ساکن بودند و در ناحیه تیومن فرمانروایی میکردند. یک قسمت عمده از این شعبه تحت فرماندهی محمد شیبانی به ماوراءالنهر کوچ کردند و امرای تیموری را از بین برده دولت ازبکان را تخلص میکرد. وی مردی بسیار دلیر و جنگجو و » شیبانی « تأسیس نمودند. شیبک خان بمناسبت نام جدش خودخواه و متعصب بود. در سال ۸۷۹ خ. ) ۹۰۶ ه. ق( قسمتی از ماوراءالنهر را با شهر سمرقند از یکی از نوادگان امیر تیمور گرفت و به سلطنت نشست و از آن پس تا سال ۸۸۶ خ. ) ۹۱۳ ه. ق( نیز تمام ترکستان و ماوراءالنهر را با سراسر خراسان و استرآباد را از دست بازماندگان سلطان حسینمیرزا بایقرا و دیگر جانشینان تیموری بدرآورد و از مغرب و جنوب با ولایت عراق عجم، کرمان و یزد که در قلمرو شاه اسماعیل یکم صفوی بود همسایه شد . چون در مذهب تسنن تعصب وافر داشت و با شیعه بسختی دشمن بود و به شاه اسماعیل بچشم دشمن مینگریست و او را در نامهها تحقیر میکرد، شاه اسماعیل در سال ۸۸۹ خ. ) ۹۱۶ ه. ق( با لشکر بسیار به خراسان تاخت و شیبکخان از بیم او به قلعه مرو پناه برد و محاصره شد .شاه اسماعیل عاقبت او را به حیله از قلعه بیرون کشید و بجنگ وادار ساخت. در نبرد مرو که در نزدیک قریه محمودآباد در سه فرسنگی مرو میان دو حریف درگرفت پس از کشتاری هولناک ازبکان را شکست داد. شیبکخان با گروهی از همراهان در چهاردیواریی محصور شدند و خان در زیر سم اسبان لشکر خود پایمال گردید و جسدش را نزد شاه اسماعیل بردند و سرش را از تن جدا کردند و پوست سرش را پر از کاه کرده برای سلطان بایزید دوم عثمانی فرستادند و استخوان سرش را طلا گرفتند و از آن جام شراب ساختند . تاریخچه ی ازبکان ریشه واژه ازبک به نام اوغوزخان میرسد، اوغوزخان بنام اوغوز بیک نیز مشهور بود است. این واژه به احتمال زیاد از نام این امپراتور ترک ریشه دارد .باتوخان فرزند جوجیخان و نواده چنگیزخان به اروپا حمله کرد و برادرش شیبان را به فرمانروایی مجارستان برگزید. بیشتر سربازان باتو از میان اقوام ترک بودند و تنها افسران عالیرتبه از میان مغولان بودند. سربازان تحت فرماندهی شیبان بعدها در تیومن در مرکز روسیه امروزی و سیبری حاکمیت یافتند. محمد خان شیبانی به افتخار جدش تخلص شیبک را برگزید و به سرزمینهای آباد فرارود یورش برد. او دولت تیموریان را از میان برد ولی خودش گرفتار شاه اسماعیل صفوی گشت. بعد از او ازبکان در آسیای میانه باقیماندند . وجه تسمیه ازبک به سربازان شیبانیان این بود که فرمانروای اردوی زرین در زمان منگو تیمور فرزند هولاکو و پشت ششم شیبان فردی به نام ازبک خان بود. از فرمانروایان ازبک، ازبکخان و پسرش جانیبیگ در تاریخ پیش از تیمور مشهورند. پس از دوره تیمور این امرا در ماوراءالنهر قدرت یافتند. در دوره صفوی، ازبک و ازبکان عنوان سلسله امرای شیبانی است که بوسیله محمدشاهبخت )محمد شیبانی( مشهور به شاهیبیک یا شیبیک تأسیس شد ) ۹۰۵ ه. ق( و غالباً بسبب تعصب در مذهب تسنن و تجاوز به خراسان با شاهان صفوی در زدوخورد بودهاند. مرکز امرای این سلسله سمرقند بودهاست و امرای مزبور با خانات خیوه و خانات بخارا و خانات خوقند و امرای آستراخان )معروف به خانان جانی( خویشاوند و منسوب بودهاند. دولت آن ها نیز عاقبت به وسیله امرای هشترخان )حاجی طرخان( منقرض شد . اسلام کریمف، رئیس جمهور فقید ازبکستان، به دنبال این بود که تاریخ شناسان این کشور وجود سه هزار ساله ازبک ها در مکان امروزی را اثبات کنند در صورتی که ازبک خان، خان اردوی زرین، در سال ۱۳۹۲ میلادی به دنیا آمد. واقعیت این است که ازبک ها از اقوام جدید در این منطقه هستند
