معرفی
اردبیل
خلاصه :
مورخان قدیم، اردبیل را واژه ای اوستایی دانسته اندمورخان قدیم، اردبیل را واژه ای اوستایی دانسته اند که از دو کلمه "ارتا" (مقدس) و "ویل" (شهر) که معنی شهر مقدس را می دهد. بسیاری از مورخان اسلامی بنای این شهر را به فیروز پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند و نام آن را "بادان پیروز" نامیده اند
چنین می‌نماید که این شهر بیش از 1500 سال قدمت تاریخ دارد. به روایت اوستا، زردشت پیامبر ایرانی درکنار رود "دائی یتا " که امروزه ارس نامیده می شود به دنیا آمد و در کوه سبلان کتاب خود رانوشت و برای ترویج دین خود، به شهر "باذان پیروز" رفت. عده ای به او ایمان آوردند و در این ناحیه جنگی بین زردشتیان و بت پرستان روی داد که دراین جنگ زردشتیان بر همه روستاها و قصبه های اطراف اردبیل دست یافتند و به افتخار این پیروزی آتشکده ای در اردبیل بنا کردند که آثار آن هنوز در سه فرسنگی این شهر در دهکده‌ای به نام آتشگاه باقی مانده است
در دوران حکومت انوشیروان پیروان مزدک که از جان خود می ترسیدند به اطراف ایران می‌گریختند و عده ای هم به اردبیل گریختند. مزدکیان از مخالفان حکومت ساسانی و خلافت بین امیه در اردبیل بودند که دائماُ دستور پیگرد و توقیف آنان صادر می شد. اهمیت مساْله مزدکیان، خلفای بنی امیه را برآن داشت تا پایتخت را از مراغه به اردبیل انتقال دهند. در زمان هشام از خلفای بنی امیه، طوایف بارین خزر به آذربایجان حمله و شهر را غارت کردند. اردبیل در زمان عباسیان مرکز ایالت آذربایجان بود
در سال 617 هجری مغولان پس از حمله به ایران اردبیل را غارت کردند. در زمان هلاکوخان، مرکز فرمانروایی اردبیل به مراغه منتقل شد و در زمان آباقاخان، تبریز پایتخت حکومت ایلخان شد. در دوره حکومت تیموریان، امیر تیمور در اردبیل به خدمت شیخ صفی الدین رسید و به درخواست شیخ، هزار نفر از اسیران را آزاد کرد. پس از فوت شیخ صفی الدین، این شهر قبله صوفیان شد و اکثر پیروان طریقت به این شهر روی آوردند. شاه اسماعیل از اردبیل قیام کرد و حکومت واحد ایرانی را تشکیل داد و ملوک الطوایفی را از بین برد
در زمان صفویه هرکس گناهی مرتکب می شد به اردبیل پناهنده می شد و از هر گونه آسیبی در امان می ماند. از این رو، به دار الامان نیز معروف بود وبعضی آن را دارالارشاد نیز گویند. این شهر در جنگ ایران و روسیه تا زمانی که عهدنامه ترکمانچای تنظیم شد در اشغال روسها بود. در این زمان (1245 هـ.ق ) همه اشیاء قیمت و بی همتای مقبره شیخ صفی الدین و زینت آلات دیگر مقبره ها و کتاب های مهم کتابخانه اردبیل که شاه عباس وقف کرده بود و از کتابهای خطی نفیس وبی نظیر و بی همتا بود غارت شد
این اشیاء و کتابهای نفیس هم اکنون در موزه های مسکو و لنینگراد نگهداری می شود. در زمان سلسله قاجار، پس از انتقال ولیعهدنشین از اردبیل به تبریز، این شهر از رونق افتاد و دچار رکود اقتصادی شد. رویدادهایی مانند زمین لرزه هایی پیاپی، هجوم قبایل واقوام گوناگون، و تاخت و تازهای بیگانگان رفته رفته سبب شد اردبیل از پیشرفت وترقی بازماند. در سالهای اخیر این شهر توسعه یافت و وجود آثار تاریخی بویژه مقبره خاندان شیخ صفی و همجواری اش با آب های گرم سرعین باعث شد این شهر رونق 
و اعتبار پیش خودرا بدست آورد
