مقالات
دوستی
خلاصه :
دوستی و اهمیت آن
دوستی در لغت به معنای «خیرخواهی، رفاقت و یاری رساندن می‌باشد و مقابلش خصومت و دشمنی است» [۱] و در اصطلاح نیز به همین معنی است.
زندگی اجتماعی جزء طبیعت و فطرت انسان بوده و او در این دنیا گریزی از معاشرت با دیگران ندارد. یکی از مصادیق معاشرت، دوستی با دیگران است و اگر این ارتباط و دوستی بر پایه ارزشهای انسانی بنا شود، محصولی جز ترقی و تعالی عاید انسان نخواهد شد. ولی اگر با شخصی دوستی کند که با اخلاق نیکو و منش پسندیده بیگانه باشد، به یقین این دوستی جز خسارت و سقوط در قعر مفاسد، ثمره دیگری نخواهد داشت.
اهمیت دوستی
دوست خوب یکی از نعمتهای بزرگ الهی و پناهگاه انسان و آرامش بخش دل و روان است. وجود دوست حقیقی در این جهان پرتلاطم یکی از نیازهای هر انسانی است. کسی که از نعمت دوست مهربان محروم باشد احساس غربت و تنهایی می‌کند. یکی از بهترین خوشی‌های زندگی ، رفت و آمد و گفت‌وگوهای دوستانه است که غم را می‌زداید و به انسان نیرو می‌بخشد. [۲] از حضرت موسی بن جعفر (ع) پرسیدند: بهترین وسیله آسایش در دنیا چیست؟ فرمودند:
«منزل وسیع و دوستان زیاد» [۳]
انسانی که در انتخاب دوست توانا باشد در زندگی سعادتمند و پیروز خواهد بود و اگرنتواند با کسی دوست شود نشانه ضعف وی است. حضرت علی (ع) می‌فرمایند:
«عاجزترین مردم کسی است که از به دست آوردن دوست، ناتوان باشد.» [۴] همچنین می‌فرمایند: «فقدان دوستان، یک نوع غربت و تنهایی است». [۵]
اگر انسان دوست نیک‌صفت و خوش‌اخلاق داشته باشد از خوبی‌های او پیروی خواهد کرد و اگر رفیق بد نصیبش گردد از بدی‌های او سرمشق خواهد گرفت و چه بسیارند جوانان پاک و بی‌گناهی که به وسیله دوستان فاسد به وادی فساد کشیده شد‌ه‌اند و دنیا و آخرتشان تباه گشته است. پیامبر اعظم (ص) می‌فرمایند: «انسان بر راه و روش دوست و همنشین ، خو می‌گیرد.» [۶]
معیار انتخاب دوست
انسان برای اینکه بتواند به زندگی مطلوب برسد باید در این مسیر دوستانی انتخاب کند که معاشرت با آنها انسان را متوجه خداوند متعال نموده و او را به حق و حقیقت نزدیک سازند. « امام صادق (ع) از حضرت مسیح (ع) نقل می‌کنند:
حواریون حضرت عیسی (ع) به ایشان عرض کردند: یا روح الله با چه کسانی همنشینی و دوستی کنیم؟ حضرت در جواب فرمودند: با شخصی همنشینی کنید که سه ویژگی داشته باشد: ۱ـ دیدن او تو را به یاد خدا بیاندازد. ۲ـ سخن او علم تو را بیشتر کند ۳ـ عمل او تو را به آخرت ترغیب کند» [۷]
نحوه انتخاب دوست
[۸] تا دوستی را نیازموده‌ایم نباید کاملاً به او اعتماد کنیم؛ دیدن روی خوش از یک نفر کافی نیست که او را به دوستی برگزینیم؛ زیرا نفوس آدمی همچون غارهاست و به مجرد برخورد گذرا با یک نفر نمی‌توان هویت و شخصیت درونی او را کشف کرد، بلکه باید وارد آن شد و در اعماق آن پیش رفت و در این هنگام است که آدمی با مناظر زیبا و دلکش رو به رو می‌شود و یا با مارها و عقرب‌ها روبرو می‌گردد و نفوس آدمی نیز چنین است و جز با آزمایش و امتحان شناخته نمی‌شود. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «پیش از آزمودن دوست به او اعتماد مکن» [۹] در اینجا به برخی از این ویژگی ها اشاره می‌شود:
