مقالات
قالیشویان مشهد اردهال کاشان
خلاصه :
آیین سنتی و مذهبی قالی شویان فین کاشان و روستای خاوه اردهالآیین سنتی و مذهبی قالی شویان فین کاشان و روستای خاوه اردهال که همه ساله در دومین جمعه مهرماه درمشهد اردهال در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان برگزار می‌شود تنها آیین مذهبی اسلامی است که به تقویم خورشیدی برپا می‌شود.[۱] در این مراسم شرکت‌کنندگان که از فین برای برگزاری این مراسم آمده‌اند در حالی که چوب‌هایی به دست دارند، قالی را به نماد شستن خون علی بن محمد باقر در چشمه می‌شویند. این مراسم در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده و در دسامبر ۲۰۱۲ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو نیز به ثبت رسید.[۲][۳] برخی از محققان و نویسندگان سابقه آیین قالیشویان را در جشن مهرگان و آیین‌های کهن ایرانی ریشه‌یابی می‌کنند.[۴][۵]
 میراث فرهنگی و معنوی بشر |
|
|---|---|
مراسم قالیشویان مشهد اردهال
|
|
| جزئیات | |
| منطقه | آسیا-اقیانوسیه |
| منطقه | ایران |
| منطقه | اصفهان |
| منطقه | کاشان |
| منطقه | فین |
| اطلاعات یونسکو | |
| کد | ۰۰۵۸۰ |
| تاریخ ثبت | ۲۰۱۲ |
آیین قالیشویان فین کاشان و خاوه اردهالویرایش
سنت قالی شویان توسط اهالی فین و خاوه اردهال همه ساله در دومین جمعه مهرماه (نزدیکترین جمعه به ۱۱ مهرماه که سالروز کشته‌شدن سلطانعلی بن محمدباقراست) برگزار می‌گردد. در روز برگزاری مراسم اهالی روستای خاوه اردهال یکی از قالی‌های درون بنای امامزاده را به صورت لوله شده (به عنوان قالی‌ای که به هنگام شهادت در تابوت او بوده و پیکر امامزاده را در آن پیچیده بوده‌اند)، بر دوش جوانان قرار داده و بعد از برگزاری مراسم نوحه خوانی و عزاداری درون امامزاده، آن را تحویل اهالی فین می‌دهند و آنان قالی را به سوی چشمه‌ای که در حدود چند صد متری شرق بنا واقع است، می‌برند.
به دنبال این دسته، گروهی دیگر که هر یک چوبدستی بلندی را بر دست دارند، حرکت می‌کنند و با تکان دادن چوبدستی در هوا به نبردی نمادین با قاتل امامزاده می‌پردازند. قالی بر کنار چشمه به زمین می‌آید و آب چشمه را به نشانه غسل دادن امامزاده بر آن می‌افشانند و آنگاه دوباره آن را با شور و هیجان به سوی بنا بازمی‌گردانند. پیش از ورود قالی به آرامگاه، چوب بدستان با دویدن و تکان دادن چوب‌ها و فریاد و شعارهای مهیج، نبرد با قاتل امامزاده را دنبال می‌کنند. رسیدن حاملان قالی به درگاه ورودی امامزاده و سپردن آن به اهالی روستای خاوه اردهال که می‌بایست آن را به درون ببرند، همراه با تشریفات خاصی است.
در کتاب‌های متعددی مانند امامزادگان معتبر، زندگانی سلطان بن علی و هلال بن علی نوشته آیت‌الله امامت،تاریخ کاشان نوشته عبدالرحیم کلانتر ضرابی و غیره به این مراسم اشاره شده‌است. با وجود قدمت این مراسم، برای بسیاری این آیین هنوز ناشناخته مانده‌است. قرار گرفتن بارگاه او در یک مسیر فرعی که مرکزیت شهری ندارد و همچنین عدم ارائه آثار علمی و تحقیقی مستند در این باره از دلایل ناشناخته ماندن سلطانعلی و مراسم قالی شویان است.
