تلاش برای ساخت عنصر ۱۱۹ جدول تناوبی

خلاصه :

    پژوهشگران ژاپنی و آمریکایی اعلام کرده اند که جستجوی عنصر صد و نوزدهم در دسامبر ۲۰۱۷ (آذر ۱۳۹۶) آغاز می‌شود تا تا اولین عنصر ردیف هشتم جدول تناوبی ساخته شود. «هیدِتو انیو» مدیر موسسه تحقیقاتی ریکن  (Riken)ژاپن٬ این خبر را در «سومین همایش بین المللی عنصرهای فوق سنگین» در لهستان اعلام کرد و پیش‌بینی کرد که هر دو عنصر ۱۱۹ و ۱۲۰ در مدت زمان پنج سال کشف خواهند شد. گفته شده است که عنصر ۱۱۹جزو فلزات قلیایی و با نام دیگر دکافرانسیوم می باشد.

     عنصرهای سنگین‌تر از اورانیوم که به عنصرهای فرااورانیوم مشهورند٬ به صورت طبیعی در زمین وجود ندارند و باید در آزمایشگاه‌ها سنتز (ساخته) شوند. به همین دلیل وقتی در مورد «کشف» این عنصرها صحبت می‌شود٬ در حقیقت منظور ساختن آن‌ها به صورت مصنوعی است. برای سنتز عنصرهای بسیار سنگین٬ باریکه‌ای از یون‌ها را به سمت یک عنصر نسبتا سنگین دیگر شلیک می‌کنند به این امید که هسته‌ ها در هم بجوشند و یک هسته‌ی جدید سنگین‌تر ایجاد کنند. البته احتمال چنین رویدادی بسیار اندک است چرا که برای برخورد موفقیت‌آمیز هسته ها٬ یک سطح مطلوب انرژی وجود دارد که برخورد باید دقیقا با همین میزان انرژی صورت بگیرد. اگر انرژی برخورد کمتر از این سطح باشد٬ هسته ها همدیگر را دفع می‌کنند و اگر بیشتر باشد٬ هسته­ها متلاشی می‌شوند. در دنیا فقط چند آزمایشگاه وجود دارد که می‌توانند چنین عملیاتی را انجام دهند چرا که از یک سو گاهی آزمایش‌های لازم برای سنتز عنصرهایی که فقط چند میلی ثانیه عمر می‌کنند٬ سال ها به طول می‌انجامد و از سوی دیگر هزینه این آزمایش‌ها چنان سرسام‌آور است که هرکسی از عهده تا‌ٔمین آن برنمی‌آید.

    اتحادیه‌ی بین المللی شیمی محض و کاربردی (آیوپاک) در سال ۲۰۱۶ تائید کرد که تیم پژوهشی موسسه ریکن ژاپن به سرپرستی کوسوک موریتا٬ برای اولین بار عنصر ۱۱۳ جدول تناوبی (با عنوان نیهونیوم) را سنتز کرده است. این کار به وسیله بمباران بیسموت با یون‌های روی انجام شده بود. اما برای دستیابی به عنصر ٬۱۱۹ این تیم عنصر کوریوم را با باریکه‌ای از یون‌های وانادیوم بمباران خواهد کرد. عنصر کوریوم مورد نیاز این آزمایش که حکم هدف بمباران را دارد٬ خود یک عنصر مصنوعی است که توسط آزمایشگاه ملی اوک ریج (Oak Ridge) ایالت تنسی آمریکا تأمین شده است. آزمایشگاه اوک ریج قبلا هم در پروژه‌ی روسی‌-آمریکایی ساخت عنصر ۱۱۷ زیر نظر یوری اوگانِسیان  (Yuri Oganessian) مشارکت داشته است. هیدتو انیو عنوان کرد که برای سنتز عنصر ۱۱۹ از دو باریکه استفاده می‌شود که به سوی یکدیگر شلیک می‌شوند. موسسه ریکن کار را با شلیک باریکه ها در یک سیکلوترون (شتاب دهنده حلقوی) شروع می‌کند و همزمان شتاب دهنده‌ی خطی‌اش را به روز رسانی می‌کند تا زمانی که امکان ادامه‌ی تحقیقات در هر دو شتاب دهنده فراهم شود. او تصریح کرد: «سپس تحقیقات در هر دو شتاب دهنده به موازات یکدیگر به پیش می‌رود تا زمانی که عنصر مورد نظر را کشف کنیم».

اطلاعات دیگر این عنصر هنوز در دست آزمایش است.