مقالات
تفکر عبادت است.
یک لحظه تفکر
خلاصه :
انسان با فکر کردن و عقل و اندیشه، پی به معبود واقعی می‌برد و او را به‌خوبی میپرستداهمیت تفکر در دین مبین اسلام بر کسی پوشیده نیست، تفکر کلید معرفت، بصیرت، وسیله کسب معارف و حقایق و اساس حیات انسانی و برترین عبادت است. به همین جهت در روایات اسلامی یک ساعت تفکر برتر از یک سال عبادت بلکه برتر از هفتاد سال عبادت شمرده شده است.
عبادت، فرمان‌پذیری از خداوند متعال و کرنش در برابر دستورهای اوست. نماز، روزه، حج، خمس، زکات و جهاد عبادت است. اساساً همه رفتارها و گفتارهایی که با انگیزه‌های الهی صورت می‌گیرد، عبادت نام دارد.
اما در این میان، آن‌چه که در احادیث معصومین(ع) به‌ویژه در این وصیت پیامبر(ص) به امیرمؤمنان، «برترین عبادت» معرفی شده، همان فکر کردن و اندیشه‌ورزی است.
در پاسخ به این سؤال که چرا تفکر برترین عبادت است؟ باید گفت: چون انسان با فکر کردن و عقل و اندیشه، پی به معبود واقعی می‌برد و او را به‌خوبی می‌پرستد، زیبایی‌ها، ظرافت‌ها، شگفتی‌های پدیده‌ها را از راه عقل و اندیشه، درک می‌کند و از همین راه شوق عبادت و پرستش را در خود ایجاد می‌کند.
همچنین، انسان با تفکر است که راه هدایت را از ضلالت تشخیص می‌دهد و به زشتی‌ها و منکرات، پشت می‌کند. زیربنای همه عبادت‌های دیگر، همین تفکر است.حضرت علی(ع) فرمود: «هیچ عبادتی به پایه اندیشیدن در صنعت آفرینش خداوند نمی‌رسد».
از امام صادق(ع) سؤال شد این‌که یک ساعت اندیشیدن از یک شب عبادت بهتر است، چگونه فکری منظور است؟ امام(ع) فرمود: «شخص به مکان‌ها و خانه‌های خرابش عبور می‌کند سپس می‌گوید ساکنان و بانیان آن کجا رفتند؟! چرا شما سخن نمی‌گوئید». (کافی،ج۲،ص۵۲)
حضرت رضا(ع) فرمود: «عبادت به روزه زیاد گرفتن و به نماز زیاد خواندن نیست همانا عبادت به این است که انسان در امر خداوند، زیاد اندیشه و تفکر کند». (مستدرک الوسائل،ج۱۱،ص۱۸۴)
البته هر اندیشه و تفکری، ارزشمند نیست، بلکه آن تفکری ارزشمند است که درباره آفرینش خداوند و مخلوقات عالم آفرینش باشد، وگرنه تفکر و اندیشه در امور باطل نه‌تنها ارزش ندارد چه‌بسا موجب ارتکاب کارهای زشت و ناصواب هم می‌شود، لذا جایز نیست که انسان به‌دنبال آن امور باشد.
در بعضی روایات وارد شده است که اندیشه گناه را نیز نکنید، چون باعث کدورت و تاریکی روح می‌شود. بنابراین علت ارزشمندی تفکر به‌عنوان برترین عبادت آن است که سبب نجات انسان می‌شود و با شناخت معبود واقعی با انگیزه قوی به بندگی او می‌پردازد و در مقام عمل انسان را به انجام کارهای پسندیده هدایت می‌کند، چنان‌که حضرت علی(ع) فرمود: «اندیشه، انسان را به انجام کار نیک و عمل به آن فرا‌می‌خواند». (کافی،ج۳،ص۱۴۲)
