فلج خواب چیست

خلاصه :

فلج خواب (به انگلیسی: Sleep Paralysis) که در میان عوام به "بختک" معروف است نوعی اختلال خواب است. حالتی است که معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و در این مدت شخص پس از بیدار شدن از خواب یا گاهی پیش از به خواب رفتن، توانایی انجام حرکات ارادی از خود ندارد و این حالت معمولاً با ترس همراه است.

علایم فلج خواب

در فلج خواب معمولاً یک یا چند مشخصهٔ زیر وجود دارد:

۱- عدم توانایی در صحبت کردن، حرکت دادن بدن، دست و پا و معمولاً عدم توانایی در باز کردن پلک چشم.

۲- احساس ترس و حتی توهمات شنیداری (مثل قدم‌هایی که نزدیک می‌شوند، یا زمزمه در گوش)، دیداری، لمسی، خفگی، سنگینی روی قفسهٔ سینه و... که به آن‌ها توهمات خواب یا هیپناگوژیک می‌گویند

فرایند ایجاد فلج خواب

در طی خواب در مرحلهٔ حرکات سریع چشم، یعنی مرحله‌ای که رؤیا بینی در آن روی می‌دهد، مغز انتقال سیگنال‌های عصبی بسوی عضلات اسکلتی (به استثنای عضلهٔ دیافراگم و عضلات حرکت دهنده تخم چشم) را متوقف می‌سازد، تا شما رویاهای خود را برون‌ریزی نکنید. یعنی مثلاً وقتی خواب می‌بیند در حال دویدن هستید، از رختخواب بلند نشوید و شروع به دویدن کنید. هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجدداً کنترل عضلات را به دست می‌گیرد. اما گاهی اوقات قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را بدست گیرد تا عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هشیاری خود را باز می‌یابید. که نتیجهٔ آن احساس هراس‌آور فلج بودن بدنتان خواهد بود. نقطهٔ مقابل این عارضه زمانی است که مغز در برخی افراد در مرحلهٔ رویابینی انتقال سیگنال به سوی عضلات اسکلتی را متوقف نمی‌کند باعث می‌شود که آن‌ها هنگام رؤیا دیدن دست‌ها و پاهای خود را تکان دهند یا در موارد شدیدتر دچار خواب‌گردی شوند.

موارد زیر باعث افزایش ریسک فلج خواب می‌شوند

۱-کسانی که بطور طاق باز و رو به پشت می‌خوابند بیشتر به فلج خواب دچار می‌شوند.

۲-برنامهٔ خواب نامنظم و محرومیت از خواب.

۳- افزایش استرس و اضطراب.

۴- تغییرات ناگهانی در سبک یا محیط زندگی.

۵- مصرف قرص‌های خواب آور و آنتی هیستامین‌ها.

راه مقابله هنگام مواجهه با فلج خواب

۱- سعی کنید انگشتان دست یا پای خود را تکان دهید.

۲- چشمان خود را به شدت تکان دهید، به دنبال آن پلک‌ها و سر خود را.

۳- سعی کنید وضعیت خروج از بدن را در خودتان القا کنید.

۴. در صورت مشاهدهٔ کسی که دچار فلج خواب شده است، می‌توان با صدا کردن اسمش یا لمس بدنش او را از این حالت خارج کرد.

5. برای جلوگیری از تکرار این حالت می‌توان مقداری آب نوشید. کم آبی بدن، یبوست و اختلالات روده ارتباط معنا داری با این عارضه دارند.

فلج خواب یا بختک

عده‌ای از مردم معتقدند که فلج خواب دلیلی ماورایی دارد، رایج‌ترین باور در ایران وجود موجودی به نام بختک یا خفتک است که بنابر باورهایی، بختک نوعی جن می‌باشد و با نشستن روی سینهٔ اشخاص باعث می‌شود که آن‌ها نتوانند تکان بخورند.