فلز قلع

خلاصه :

یک فلز نرم و خطرناک

فلز قلع ، یکی از عناصر جدول تناوبی است که با علامت اختصاری Sn ( نام کامل آن به لاتین stannum است )، نمایش داده می شود. فلز قلع یکی از پر مصرف ترین فلزات در ساخت ترکیبات فلزی و آلیاژهای صنعتی است. این فلز به صورت سنگ معدنی از دل زمین استخراج می شود. اولین معادل استخراج قلع که به طور رسمی با این هدف بنا شد، معادن Cornwall واقع در جنوب انگلستان بود. از این معادن تجارت بزرگی به خاورمیانه و اروپا صورت می‌گرفت.

ویژگی های فلز قلع

بلورهای قلع نقره ای رنگ بوده و از لحاظ ظاهری بسیار شبیه و هم رنگ با فلز نقره است. این فلز بسیار قابل انعطاف و خم شدن است. فلز قلع برخلاف دیگر فلزات نرم و ضعیف است اما چکش‌خواری خوبی دارند. در برابر فرسایش مقاوم بوده و در واکنش با هوا اکسید نمی شود. به همین دلیل از فلز قلع به عنوان پوشش و ماده ترکیبی در بسیاری از سازه های فلزی استفاده می شود. زیرا مانع از اکسید شدن فلز اصلی سازه می شود. نکته قابل توجه این است که فلز قلع در برابر اسیدهای قوی، مواد قلیایی و نمک های اسیدی مقاومت خود را از دست می دهد. در نتیجه به راحتی واکنش داده و اکسید می‌شود. اکسید های قلع به صورت دانه های سفید و ریز است و به آن نمک قلع گفته می شود.

کاربردهای فلز قلع در صنایع

در دوران باستان از قلع در ساخت سکه های برنزی و ظروف مسی بسیار استفاده میشد.

البته برای جلوگیری از زنگ زدگی مس ، ظروف مسی حتما باید قلع اندود شود.

این کار مانع از تولید ماده سمی حاصل از اکسید مس در اثر حرارت می گردد.

هنوز هم برای ساخت ظروف فلزی از فلز قلع جهت روکش کردن فلز اصلی استفاده می‌شود.

برای پوشش و عایق کردن فلزاتی همچون سرب، روی و فولاد، فلز قلع مورد استفاده قرار می گیرد.

از آلیاژهایی که از مشتقات فلز قلع به دست می آید می توان به برنز، بابیت، پیوتر، برنز فسفر دار، لحیم و فلز سفید زد زنگ اشاره نمود.

برنز از ترکیب فلز قلع و فلز مس است و به صورت آلیاژ مقاوم در برابر اکسید شدن ساخته می شود.

فلز برنز نیز از قدیم برای ساخت سکه، صفحات خام و تخت جهت ساخت ظروف و وسایل تزیینی و … استفاده می شده و به دلیل وجود قلع در سطح آن ضد زنگ بوده است.

از دیگر کاربرد های رایج فلز قلع که امروزه مصرف زیادی هم دارد، ساخت مفتول ها باریک قلع جهت لحیم کاری قطعات الکترونیکی است.

مفتول های باریک قلع که به آن سیم لحیم گفته میشود، از ترکیب ۶۰ درصد قلع و ۴۰ درصد سرب بدست می آید.

از فلز قلع و البته اکسید آن در ساخت شیشه های عایق دربرابر یخ زدگی و مه، تابلو های شب نما، پلاستیک، تولید رنگ های چاپ، قوطی کنسرو و … نیز بهره برده می شود.