امیر خسرو دهلوی

شامل: زندگی نامه، آثار، ...

خلاصه :

زنگی نامه به صورت خلاصه:

پس از کسب معلومات به شاعری پرداخت و در دربار پادشاهان هند تقرب حاصل کرد. وی از موسیقی نیز بهرمند بوده و از موسیقیدانان مشهور زمان خود به شمار می‌رفته است. وی در نظم و نثر استاد بود و آثار بسیاری از خود باقی گذاشته که ازجملهٔ آنها دیوان قصاید و غزلیات اوست. علاوه بر آن خمسهٔ نظامی گنجوی را نیز استقبال کرده و آن را جواب گفته است. وی سرانجام در سن هفتاد و پنج سالگی در سال ۷۲۵ هجری قمری در دهلی وفات یافت. _منبع:_{https://ganjoor.net/khosro}

آثار:

دیوان امیر خسرو
- تحفةالصّغر
- وسط‌الحیوة
- غرّةالکمال
- بقیة نقیّه
- نهایةالکمال
دیوان غزلیات
ثمانیهٔ خسرویه
- مطلع‌الانوار
- شیرین و خسرو
- مجنون و لیلی
- آیینهٔ سکندری
- هشت بهشت
تصنیف ها و منظومه های دیگر:
- قران‌السعدین
- نه سپهر
- مفتاح الفتوح
- سه شاهزاده سرندیپی
اشعار نسبت داده شده:
- قصیدۀ شکوائیه
- ماتم غم
- آینه داری دل

زمان و مکان تولد:

در سال 651 هجری قمری در دهلی (هنوستان):

شعری از وی که سال تولدش را مشخص می کند:

آنچه به تاریخ ز هجرت گذشت بود سنه ششصد و هشتاد و هشت

سال من امروز اگر بر رسی راست بگویم همه شش بود و سی

زمان و مکان وفات:

در سال 725 هجری قمری (75 سالگی) در دهلی.

^{آرامگاه}

قالب آثار و منابع تاثیر وی:

امیرخسرو به سبب آشنایی با زبان‌های فارسی، ترکی، عربی و هندی اطلاعات نسبتاً خوبی داشت و اشعار فراوانی در زمینه‌های مختلف سروده‌است. موسیقی هندی و ایرانی را به‌خوبی می‌شناخت. شعرش لحن و لطافتی خاص دارد و چون ترک‌نژاد و هندی‌زاد بود کلمات ترکی و هندی نیز در شعر او دیده می‌شود و می‌توان «سبک وی را طلیعهٔ سبک هندی به‌شمار آورد.

وی در غزل‌سرایی پیرو سعدی بود و غالباً مضامین عشقی و مسایل عرفانی را به زبان ساده و پرسوز در بحرهای کوتاه و لطیف بیان کرده و از الفاظ و معانی شاعران متصوف ایرانی سود می‌جست. خمسه‌اش از خمسه‌های تمام مقلدین نظامی نسبتاً بهتر و برتر است و او در اشعارش نظامی را به‌عنوان استادی مسلط به فن ستوده‌است:

نظامی که‌استاد این فن وی است		در این بزمگه شمع روشن وی است
ز ویرانهٔ گنجه شد گنج سنج		رسانید گنج سخن را به پنج
چو خسرو به آن پنج هم‌پنجه شد		وز آن بازوی فکرتش رنجه شد

امیرخسرو با سنایی و خاقانی نیز الفتی داشته‌است و در قصاید که از غزل‌هایش متین‌تر است از سخنگویان بزرگ مانند کمال‌الدین اسماعیل و خاقانی و انوری پیروی کرده‌است. به‌عنوان نمونه به اقتفای «مرآه النظر» خاقانی قصیدهٔ «مرآه الصفا» را ساخته‌است که از همان روزها در میان اهل ادب شهرتی یافته و بعضی از دیگر شاعران هم از آن پیروی کرده‌اند. قصیدهٔ خاقانی چنین آغاز می‌شود:

دل من پیر تعلیم است و من طفل زباندانش

دم تسلیم سرعشر و سر زانو دبستانش

و مطلع «مرآه الصّفا» ی امیرخسرو:

دلم طفل است و پیر عشق استاد زباندانش

سواد الوجه سَبق و مسکنت کنج دبستانش

_منبع: _{ویکی پدیا}

سبک کلی: عراقی

تخلص: سلطانی – طوطی

نمونه هایی از اشعارش:

اي زلف چليپاي تو غارتگر دين‌ها               وي كرده گمانِ دهنت رفع يقين‌ها
زین‌سان كه بكشتي به شكر خنده جهاني         خواهم كه به دندان كشم از لعل تو كين‌ها
گر مهر گيا بايدت اي دوست طلب كن          هر جا كه چكد آب  دو چشمم به زمين‌ها
دشوار رود مهر تو از سينه‌ی خسرو             مانده است چو نقشي كه بماند به نگين‌ها

^{منبع: ویکی فقه}