آموزش
کانی ها
کانی ها
کانی ها
خلاصه :
کانی ها در زندگی ما کارایی مختلف دارند و بعضی ها ارزشموند و قیمتی و زینتی است و بعضی ها در خوراک و بعضی دیگر در ساختمان و... .1) کوارتز: کوارتز یکی از فراوانترین کانیهای زمین است و جزء تشکیل دهنده بسیاری از سنگها نیز محسوب میشود. در صورتی که کوارتز بتواند در محیطی بدون محدودیت رشد کند، تشکیل بلورهایی با شکل کامل شش وجهی را میدهد که در انتها به یک هرم ختم میشوند. کوارتز به رنگهای متعدد دیده میشود. هر کدام از این رنگها در دارای اسامی مخصوص به خود است که در جدول زیر به آنها اشاره شده است.
رنگ | نام جواهری |
بیرنگ | در کوهی |
بنفش | آمتیست |
زرد | سیترین |
سیز | پرازیولیت |
صورتی | صورتی |
قهوهای، سیاه | کوارتز دودی یا اُنیکس |
کوارتز دارای سختی ٧ وشکستگی صدفی و جلای شیشهای است. در تصاویر زیر چند نمونه از بلور کوارتز در رنگهای مختلف نشان داده شده است. کوارتز را در بیشتر نقاط و در اشکال مختلف میتوان مشاهده نمود. به عنوان مثال در بسیاری از سنگهای آتشفشانی و رسوبی به صورت بلورهای شکلدار قابل مشاهده است. این کانی را به دلیل فراوانی در اغلب مناطق ایران می توان مشاهده کرد.
2) کلسیت: کلسیت یکی از کانیهایی است که جزء اصلی بسیاری از سنگها را تشکیل میدهند و به شکلهای مختلفی ظاهر میشوند. سنگهای مرمر و آهک تقریباً تمامش از کلسیت تشکیل شده است. این کانی با درجه سختی 3 (بدین معنا که آهن بر روی آن خط میاندازد). رخ کامل در سه جهت با زاویه غیر قائم و واکنش با اسید کلریدریک، به سادگی قابل شناسایی است. این کانی را تقریباً در تمام مناطق ایران به اشکال مختلف و رنگهای متنوع میتوان مشاهده کرد و با توجه به ویژگیهایش، به خوبی میتوان آن را شناسایی کرد.
3) نمک طعام (هالیت): این کانی دارای بلورهای مکعبی معمولاً شفاف است. با این وجود ناخالصیهای مختلف میتواند رنگ آن را تغییر دهد. این کانی دارای سه جهت رَخ با زاویه 90 درجه است. درجه سختی کانی نمک طعام بین ٢ تا 2.5 است.
4) گچ (ژیپس): گچ بطور کلی بیرنگ تا سفید است و جلای کانی ، جلایی شیشهای تا ابریشمی دارد. این کانی دارای سختی 2 (بدین معنا که با ناخن خط برمیدارد) است. دارای یک جهت رخ کامل و دو جهت رخ ناقص است. کانی گچ را در کنار بسیاری تودههای نمکی میتوان مشاهده کرد.
5) هماتیت: هماتیت یک از کانیهای آهن دار است که به شکلهای متفاوتی نمایان میشود. مانند هماتیت فلسی (با جلای فلزی) و هماتیت خاکی. مشخصه بارز هماتیت رنگ خاکه قرمز آن است.
6) کلسدونی: کوارتزهای نهان بلورین از تعداد بیشماری بلورهای بسیار ریز تشکیل شده است. این نوع کوارتز در انواع رنگها وجود دارد. فلینت یا سنگ آتش زنه (چخماق) نوع دیگری از کلسدونی با رنگ روشن و سفید است که در اثر برخوردشان باهم جرقه ایجاد میگردد. کلسدونی را در بسیاری از مناطق میتوان یافت.
7) آگات (عقیق): عقیق سنگی از خانواده کوارتز با خواص تقریبا مشابه میباشد، نام آن از رودخانه Achetes در سیسیل گرفته شده است .سنگ عقیق تنوع رنگ و اشکال گوناگون و منحصر به خود را دارد.غالبا در عقیقها نوارهای رنگی وجود دارند که ممکن است این نوارها تیره و مات، نیمه شفاف یا شفاف باشند.
8) فلدسپاتها: این کانیها مانند کوارتزها از اجزای اصلی سنگهای مختلف محسوب میشوند. فلدسپاتها دارای دو جهت رَخ با زاویه ٩٠ درجه هستند و دارای سختی ٦ و جلای مرواریدی دارند. بلورهای درشت فلدسپات با اشکال مستطیلی در سنگهای آذرین دیده میشود. یکی از سنگهایی که فلدسپاتها در آن به خوبی دیده میشود، گرانیتها هستند.
9) میکاها: میکاها، گروهی از کانیها هستند که دارای ساختار صفحهای بود و به راحتی حالت ورقهای میشوند. از این گروه یک نمونه معرفی میشود. این کانیها چون عایق حرارتی مناسبی هستند در صنایع کاربرد فراوان دارند و یکی از سادهترین کاربردهای آن در طلق اجاقهای قدیمی است که در واقع یک ورق نازک از کانی میکای سفید است.
10) پیریت: پیریت یک کانی فلزی زرد رنگ با ترکیب FeS2. بلورهای این کانی معمولاً به شکل مکعب با درجه سختی بین 6 تا 5/6 است. در این کانی نوع شکست بلورها به صورت صدفی است. این کانی را در اطرف بعضی از گنبدهای نمکی میتوان مشاهده کرد.
11) گالن: گالن (سولفید سرب)، مهمترین کانی سربدار است. این کانی دارای سیستم تبلور مکعبی است و به سادگی میتوان آن را از روی سه جهت رَخ با زاویه ٩٠ درجه و چگالی بالا و رنگ سربی به خوبی شناسایی کرد.