فرمول یک

خلاصه :

زمانی که فرانسوی‌ها در سال ۱۹۰۶ نخستین گرند پری (جایزه بزرگ) را برگزار کردند، فکرش را نمی‌کردند که به مسابقه بزرگی تبدیل شود. نخستین مسابقه ۳۲ خودرو را دربرمی‌گرفت که در مسیری به مسافت ۱۰۴ کیلومتر در نزدیکی لمان برگزار شد و دو روز به طول انجامید. خودروی برنده یک رنو تحت هدایت فرنس سیز مجارستانی بود که سرعت متوسطی برابر ۱۰۰ کیلومتر در ساعت داشت. از آن شروع ساده، فرمول یک متولد شد و با گذر زمان در این سال‌ها به یکی از پرطرفدارترین ورزش‌های دنیا تبدیل شده‌است.

فرمول یک به کلاسی از خودروها گفته می‌شود که تک نفره و به اصطلاح «چرخ باز» هستند. «چرخ باز» به خودروهایی گفته می‌شود که تایرهای خودرو از بدنه جدا و خارج از آن هستند، برخلاف خودروهای معمولی که تایرها زیر سپر قرار گرفته‌اند. مقصود از لفظ «فرمول» مجموعه‌ای از مقررات و قوانین است که همهٔ شرکت‌کنندگان و خودروها باید از آن پیروی کنند. فصل قهرمانی فرمول یک جهان از مجموعه‌ای از مسابقات، که به جایزه بزرگ مشهور است تشکیل شده، که معمولاً در فهرست پیست‌های فرمول یک، و در موارد معدودی در جاده‌های بسته شهری برگزار می‌شود. نتایج تمامی مسابقات جمع بسته می‌شود تا دو فهرست قهرمانان فرمول یک جهان در هر سال، یکی در بخش فهرست رانندگان قهرمان فرمول یک جهان و دیگری در بخش فهرست سازندگان قهرمان فرمول یک جهان مشخص شود. این مسابقات یک رویداد مهم تلویزیونی است که میلیون‌ها نفر از بیش از ۲۰۰ کشور جهان آن را به صورت زنده تماشا می‌کنند. خودروها با سرعتی تا ۳۵۰ کیلومتر در ساعت (حدود ۲۲۰ مایل در ساعت) با هم مسابقه می‌دهند.

مقررات این مسابقات شامل شماری محدودیت‌ها و شرایطی است که خودروها باید از آن پیروی کنند. از جمله مواردی که این مقررات به خاطر آن تدوین شده، می‌توان به کنترل ایمنی سرعت‌های فزاینده اشاره کرد. در سال ۲۰۲۱ از موتورهای وی ۶ ۱/۶ لیتری توربوشارژ هیبرید که کارآمدترین موتور احتراق داخلی جهان به‌شمار می‌آید، استفاده می‌شود.^[۱]

مسابقات فرمول یک در طول تاریخ تحولات و تغییرات بسیاری را شاهد بوده‌است و در آن موتورهای بسیاری به کار گرفته شده‌است؛ موتورهای عادی، تقویت‌شده و توربو، که از straight-4 تا H۱۶ با جابجایی سوخت ۱٫۵ تا ۴٫۵ لیتر متفاوت است. حداکثر قدرتی که در طول تاریخچه مسابقات به دست آمده ۱۲۴۰ اسب بخار توسط موتور بی ام دبلیو توربو در دهه ۱۹۸۰ بوده‌است.

قاره اروپا دارای طرفداران بسیاری از مسابقات فرمول یک و بازار اصلی آن است. با این وجود، مسابقات جایزه بزرگ در سرتاسر جهان برگزار شده، و با برگزاری مسابقات جدید در بحرین، جمهوری خلق چینوجمهوری آذربایجان دامنه این مسابقات در حال گسترش است.

دفتر مرکزی فدراسیون بین‌المللی اتومبیل‌رانی (FIA) در شهر کنکورد، پاریس واقع است. این فدراسیون مسئولیت نظارت بر این مسابقات را بر عهده دارد. رئیس کنونی این فدراسیون ژان تات است. حقوق تجاری فرمول یک در دارایی‌های گروه فرمول یک، که اکنون مالکیت آن در اختیار آلفا پرما است، سپرده شده‌است.

بالاترین رکورد سرعت برای جوانی ۲۷ ساله به اسم ویلیامز با ماشینی از شرکت مرسدس با سرعت ۳۷۸ کیلومتر بر ساعت در جمهوری آذربایجان شهر باکو ثبت شده‌است.

منشأ مجموعه مسابقات فرمول یک مسابقات اتومبیل‌رانی جایزه بزرگ اروپاست. بسیاری از سازمان‌های برگزارکننده مسابقات جایزه بزرگ پیش از جنگ جهانی دوم مقررات مسابقات جهانی را تدوین کردند، ولی به دلیل تعلیق مسابقات در طول جنگ جهانی دوم، مسابقات قهرمانی رانندگان جهان در سال ۱۹۴۷ میلادی نهایی شد و نخستین بار به‌طور رسمی در سال ۱۹۵۰ اعمال شد. در سال‌های ۱۹۵۰، ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ مسابقات قهرمانی کشوری در آفریقای جنوبی و انگلستان جریان داشت. مسابقات غیر قهرمانی فرمول یک در طول سال‌ها برگزار می‌شده‌است ولی به دلیل افزایش فزاینده هزینه مسابقات، آخرین دوره از این مسابقات در سال ۱۹۸۳ میلادی برگزار شد.

عنوان این ورزش، یعنی فرمول یک، بدین معناست که این ورزش باید پیشرفته‌ترین و رقابتی‌ترین مسابقه در میان مسابقات قهرمانی فرمول باشد. فرمول ۲، فرمول ۳، فرمول E، فرمول W هم از مسابقات فرمول هستند