رعد و برق

خلاصه :

رعد و برق چگونه ایجاد می شود؟

برق صاعقه یک جریان الکتریکی است. زمانی که ابرهای صاعقه دار در آسمان ظاهر می شوند ذرات کوچک یخ (قطرات باران یخ زده) موجود در این ابرها با حرکت در هوا به هم برخورد کرده و متلاشی می شوند.

این برخوردها باعث تولید بار الکتریکی می شود و پس از مدتی کل ابر با بارهای الکتریکی پر می شود به این صورت که بارهای مثبت یا پروتون ها در بالای ابر و بارهای منفی یا الکترون ها در پایین ابر شکل می گیرند.

ممکن است شنیده باشید بارهای مخالف یکدیگر را جذب می کنند، از آن جا که الکترون ها پایین ابر هستند بار مثبت زمین را به سوی خود جذب کرده و پروتون ها زیر ابر جمع می شوند.

بارهای الکتریکی زمینی در اطراف چیزهای مختلف مانند کوه ها، درختان و انسان ها متمرکز شده اند و زمانی که این بارها به بار منفی پایین ابرها وصل شود برخورد صاعقه رخ می دهد!

رعد و برق چقدر گرم است؟

دمای رعد و برق تقریبا 54 هزار درجه فارنهایت است که یعنی شش برابر گرم تر از سطح خورشید می باشد.

رعد و برق چه رنگی است؟

همان طور که همه ما دیده ایم رعد و برق معمولا به رنگ روشن یا سفید – زرد است اما در واقع رنگ آن به پس زمینه اش بستگی دارد.
 

علت صدای رعد و برق چیست؟

صدای رعد و برق به دلیل نور ایجاد شده می باشد، هنگامی که نور رعد و برق از ابر به سوی زمین می رود حفره کوچکی در هوا باز می کند که به آن کانال می گویند. پس از این که نور عبور می کند این حفره به حالت قبلش بر می گردد و یک موج صوتی به وجود می آید که همان صدای رعد و برق است.

این دو پدیده همزمان رخ می دهند اما به دلیل سرعت بیشتر نور نسبت به صدا، ما ابتدا نور را می بینیم و بعد صدا را می شنویم.

از کجا بفهمیم رعد و برق رخ می دهد؟

وجود ابرهای تیره در آسمان می تواند نشانه رعد و برق باشد اما بهترین کار گوش دادن به صدای صاعقه است. اگر صدای آن را می شنوید حتما به داخل خانه یا ماشین بروید، قرار داشتن در فضای بیرون در این مواقع می تواند خطرناک باشد.

از چه فاصله ای می توان نور صاعقه را دید و صدای آن را شنید؟

بسته به ارتفاع نور صاعقه، تمیزی هوا و ارتفاعی که قرار داریم معمولا می توانیم نور صاعقه را از فاصله 161 کیلومتر دورتر نیز ببینیم.

صدای رعد و برق در مقایسه با نور آن برد کمتری دارد، در مکان های ساکت و خلوت این صدا از فواصل کمتر از 24 کیلومتر و در محیط های پر سر و صدای شهری از فاصله کمتر از 8 کیلومتر شنیده می شود.
 

انواع رعد و برق

1. رعد و برق ابر به زمین

اگرچه همه انواع رعد و برق خطرناک هستند اما رعد و برق ابر به زمین خطرناک ترین نوع صاعقه است. اکثر رعد و برق های ابر به زمین از حرکت بار منفی زیر ابر به سمت بار مثبت زمین زیر آن ناشی می شوند.

این رعد و برق ممکن است به اجسام بلند مانند درختان و ساختمان ها برخورد کند و به آتش سوزی و آسیب دیدن اموال منجر شود. رعد و برق دومین پدیده آب و هوایی مرگ بار است.

2. رعد و برق درون ابری

رعد و برق درون ابری رایج ترین نوع صاعقه است و زمانی ایجاد می شود که هر دو بار مثبت و منفی در یک ابر وجود دارند. در این حالت فرایند رعد و برق معمولا درون یک ابر رخ می دهد و از دور شبیه نور روشن و لرزان لامپ به نظر می رسد.

3. رعد و برق بین ابری

رعد و برق بین ابری کمتر رایج است و زمانی رخ می دهد که بارهای مثبت و منفی در ابرهای مختلف هستند و نور رعد و برق بین دو ابر حرکت می کند.

4. رعد و برق چنگالی

رعد و برق چنگالی به صورت خطوط دندانه داری از نور ظاهر می شود که می تواند چندین شاخه داشته باشد. در این رعد و برق این گونه به نظر می رسد که از ابرها به سمت زمین، یک ابر دیگر یا در هوا تیراندازی شده است.

نور این صاعقه می تواند به فاصله 16 کیلومتر دورتر از طوفان نیز برسد.

5. رعد و برق ورقه ای 

این رعد و برق به صورت جرقه های نوری است که کل ابر را روشن می کند.

6. رعد و برق گرمایی 

این اصطلاح برای توصیف جرقه های نورانی استفاده می شود که آن قدر دور از ما هستند که نمی توانیم صدای آن ها را بشنویم و از آن جا که اغلب در روزهای گرم تابستان و در حالی که آسمان بالای سر روشن است دیده می شوند به این نام شهرت پیدا کرده اند.

7. رعد و برق ارتفاع بالا

رعد و برق ارتفاع بالا که به نام هایی همچون جن های قرمز، الف های سبز یا فواره های آبی نیز شناخته شده به صورت جرقه های رنگی درخشان در بالای طوفان ها ایجاد می شود.

این نوع رعد و برق از روی زمین قابل رویت نیست.

8. رعد و برق روبانی

در رعد و برق روبانی نور صاعقه به وسیله باد جدا شده و به صورت رگه های نورانی موازی در آسمان ظاهر می شود.

9. رعد و برق زنجیری 

در صاعقه زنجیری نور رعد و برق هنگام محو شدن به شکل خطوط نقطه ای شکسته می شود.

10. رعد و برق توپی 

نوع نادری از رعد و برق که معمولا به شکل یک توپ متمایل به قرمز درخشان ظاهر می شود اما ممکن است به رنگ های دیگر هم باشد.

این رعد و برق معمولا کروی شکل با قطر حدود 30 سانتی متر است و صدای تیزی دارد که گاهی هنگام انفجار بلندتر نیز می شود.

11. رعد و برق آتش سنت المو 

آتش سنت المو به صورت یک درخشش آبی یا متمایل به سبز در بالای اجسام برجسته روی زمین ظاهر می شود. این رعد و برق زمانی به وجود می آید که جرقه های بار مثبت زمین در پاسخ به بارهای منفی موجود در هوا یا ابرهای بالای زمین به بالا می روند.

12. رعد و برق آنویل 

این رعد و برق به طور ناگهانی در آسمان ظاهرا بدون ابر دیده می شود. نور صاعقه از جایی دور از ابر اصلی به نقطه ای از زمین برخورد می کند در حالی که آسمان بالای سر آن ناحیه روشن و صاف است.

آیا می توان گفت طوفان چقدر با ما فاصله دارد؟

بله! با کمک صدای رعد و برق می توانیم فاصله طوفان از خود را محاسبه کنیم.

دفعه بعد که صاعقه رخ می دهد تعداد ثانیه بین زمان دیدن نور تا زمانی که صدای آن را می شنوید را یادداشت کرده و بر عدد 5 تقسیم کنید، نتیجه حاصل فاصله طوفان از شما با واحد مایل است.

مثلا اگر بین دیدن نور و شنیدن صدای رعد و برق 10 ثانیه فاصله باشد یعنی رعد و برق از شما 2 مایل یا 3.2 کیلومتر فاصله دارد.
 

فواید رعد و برق

از جمله فواید رعد و برق می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رعد و برق نیتروژن موجود در جو را به اکسیدهای نیتروژن و اسید نیتریک تبدیل کرده و این ترکیبات به عنوان کود طبیعی گیاهی استفاده می شوند.
• رعد و برق با ترکیب ذرات گرد و غبار و دیگر آلاینده ها باعث سنگین شدن و سقوط آن ها می شود و به این ترتیب به تمیز شدن جو از گرد و غبار و آلاینده ها کمک می کند.

خطرات رعد و برق

برخی خطرات رعد و برق عبارتند از:

• این پدیده طبیعی ممکن است به ساختمان ها، محصولات زراعی و غیره آسیب بزند.
• رعد و برق با برخورد به گیاهان، حیوانات و انسان ها می تواند باعث آسیب و مرگ آن ها شود.