خلاصه :

✨﷽✨

سلام علیکم

^{کــــــانـــی فــــیـروزه :}

نام قديم فيروزه، Turquoise است که مى تواند از نام ترکيه آمده باشد؛ زيرا ابتدا معتقد بودند اين کانى از کشور ترکيه آمده است (فيروزه به احتمال زياد از کوه على ميرزا در پارس، ايران کنونى، يا شبه جزيره سينا در مصر آمده که هر دو از مناطق قديمى شناخته شده اى هستند که فيروزه از آنجا استخراج مى شده). به احتمال ديگر، اين نام از توصيف فرانسوى سنگ جواهر Pierre turquin به معناى سنگ آبى تيره گرفته شده است.

طى هزاران سال، فيروزه آبى تيره جهان در ايران يافت مى شد و اصطلاح فيروزه پارسى مترادف با بهترين فيروزه بود. اين مساله در اواخر قرن 18 و اوايل قرن 19 هنگامى که ذخاير مهم و مرغوب فيروزه را در باختر و جنوب باخترى آمريکا کشف کردند، تغيير کرد. مواد اين ذخاير به خوبى و عيار فيروزه پارسى بود و اکنون بيشترين فيروزه، در آمريکا با عيار بالا استخراج مى شود. هر چند امروزه همچنان فيروزه پارسى برابر يک تعریف از کيفيت فيروزه است تا بيان مبدا و سرچشمه آن.

پس سنگ فیروزه در تمامی دنیا شناخته شده و پرکاربرد می باشد. و معیار سنجش کیفیت این سنگ در همه دنیا فیروزه نیشابور بوده. معدن فیروزه در نیشابور بیش از هفت هزار سال قدمت داشته و قدیمترین تراش از این سنگ مجسمه ای به شکل گوساله بوده و در موزه ایران باستان نگهداری می شود.

شهر نيشابور در 62 كيلومتري شمال غربی كشور در همسایگی شهر مشهد واقع شده.

در ایران بجز نیشابور در دامغان و کرمان نیز فیروزه های با کیفیت استخراج می شود.

^{ویژگی های شیمیایی :}

نام توركويز  (Turquoise)به معنای سنگ ترکی با فرمولCuAL₆(PO4)₄(OH)₈5H₂O  يك آلومينيوم فسفات آبدار مس بوده. چون در زمان باستان سنگ های فیروزه برای تراش و صادرات باید به ترکیه فرستاده میشد و از آنجا به بقیه کشورها ارسال می شد. به نام سنگ ترکی معروف شده است.

طيف رنگی بسیار زیادی برای فیروزه وجود دارد، از آبي كم رنگ تا آبي پررنگ، از سبز روشن تا سبز تيره نمودار مي شود .

اين سنگ اگر تا حرارت 220^̊c   گرم شود از رنگ آبی آسمانی به سبز تيره تغییر رنگ می دهد.

سختی سنگ فیروزه 5 و 6 بوده که هرچه میزان آب در ساختمان این سنگ کاهش یابد سختی آن زیادتر می شود.

به جز ايران كشورهاي همچون آمريكا ، مصر ، ازبكستان ، چين و استراليا در زمینه صادرات سنگ فیروزه فعالیت دارند .

^{نحوه تشکیل :}

فرايند شيميايي بسيار پيچيده در تشکیل فیروزه نقش دارد.که نیاز به شرايط بسيار خاص زمين شناسي دارد.

به زبان ساده مي توان گفت كه اسيد سولفوريك حاصل از تجزيه شدن پيريت و كالكو پيريت كه شامل مقداري مس بوده، با برخورد آپاتيتهاي موجود در سنگ، توليد اسيد فلوئوريدريك و اسيد فنويك مي كنند .

با انحلال AL₂O₃ فلدسپات ها از هم جدا شده و توليد مقداري سولفات مس و اسيد فنويك مي دهند که محلول هاي حاوي فيروزه تشکیل می شود. محلول فیروزه در حفره ها و شكاف هاي سطح مشترك طبقات رسوب می کند و جانشين فلدسپات ها مي شود. در تمامي مراحل عامل كاني AL³⁺ كنترل كننده فاز كاني ساز فيروزه یوده .

رنگ سبز فيروزه نتيجه جانشيني بخشي از آهن در ساختار فيروزه بوده که در اصطلاح نگين تراش ها به فيروزه سبز قوچاني نیز معروف است .

فيروزه هایی که رگه های از جنس اكسيد آهن ، نيكل و منگنز دارن را به عنوان فیروزه شجری ( شجره ) می شناسند. و فیروزه هایی که بدون رگه و صاف باشن را به عنوان عجمی می نامند که فیروزه های عجمی گرون تر و محبوب تر هستند.

 ^{نگه داری فيروزه:}

فیروزه در ترکیب اصلی خود مقداری آب دارد ، و اگر در جای خشک نگهداری کنید آب خود را از دست می دهد و رنگ آن کم رنگ می شود. پس برای نگهداری فیروزه در محیط های خشک حتما از

مقداری آب در محیط استفاده نمایید تا فیروزه آسیب نبیند. فیروزه نیشابور با داشتن سختی بالا و رنگ عالی و کیفیت مناسب بهترین نوع فیروزه است.

در نگهداری فیروزه باید مراقب بود که با مواد شیمیایی و چربی ها و مواد شوینده در تماس نباشد..

چرا که چربي باعث مي شود آلومينيوم موجود در فيروزه جانشين شده و رنگ آن از آبي به سبز تغيير نماید .

در اين موارد در صورت امكان برای پیشگیری از روند جانشيني، سطح فيروزه را تا جايي كه جانشيني انجام نشده باشد را تراشيده و مجددا صيقل مي دهند .

^{انـگــشــتـر فـــیـروزه :}

539 × 405

انگشتر ها در طول تاریخ و فرهنگ های مختلف معنای عرفانی و نمادین داشته اند. شکل دایره ای نشان دهنده چرخه زندگی و عشق ابدی است. رسم هدیه دادن انگشترها به یکدیگر به چند هزار سال پیش برمی گردد. تصور می شود که دادن انگشتر فیروزه مردانه و زنانه به عنوان هدیه، خوشبختی و سعادت را به ارمغان می آورد. از مدت ها قبل انگشترها زیورآلات محبوب و با ارزشی برای بومیان آمریکایی محسوب می شدند که معروف است، بسیاری از انگشترهایی با نگین فیروزه را روی هر دست خود نیز دارند. حلقه های اولیه بومی از مواد طبیعی مانند چوب، پوسته، سنگ و استخوان ساخته می شدند. رکاب های ساده ای بودند. با ورود فلزکاری توسط اروپایی ها، اولین حلقه های فلزی از برنج، مس، آهن و نقره ساخته شد. این حلقه های فلزی ساده و با حکاکی یا کنده کاری تزئین شده بودند. تا سال ۱۸۹۰، مهارت های فلزکاری به عناصر اضافی تکه دوزی و زمینه قاب برای سنگ ها افزوده شد. و سنگ هایی مثل فیروزه، عقیق، زمرد، یاقوت، الماس و… خیلی زود به نشان اصلی انگشتر تبدیل شد.

انگشتر های ساخته شده توسط بومیان هند بسیار مورد توجه توریست ها، سایر قبایل هندی و کلکسیون داران قرار گرفت. این انگشتر ها ارزان بودند و سبک های مختلفی بین هنرمندان وجود داشتند. و البته بیشتر مردم بیش از یک انگشتر به دست داشتند.

از سال ۱۹۷۰، تقاضا برای انگشترهای ساخت هند با کیفیت بالا به طور پیوسته افزایش یافت. نقره سازان بومی هند نه تنها از نقره برای ساخت انگشتر مردانه و زنانه استفاده می کردند بلکه طلا نیز موارد استفاده بسیاری برای آنها داشت. برخی از نقره سازان هندی نیز در حال ایجاد سنگ های قیمتی عجیب و غریب و غیرمعمول در انگشتر های خود استفاده می کردند که باعث می شد انگشتر های تولید شده بسیار زیبا و سبکی هنری داشته باشند. نقره سازان ناواجو (Navajo) معمولاً انگشتر فیروزه دامله ای و انگشترهای خاتم دار فیروزه ای مدرن تر می سازند. انگشتر های دارای نگین دان می تواند بسیار طراحی ساده ای داشته باشند و یا توسط دست بر روی آن نقاشی و یا بر روی آن طرح هایی را حکاکی نماییم.

سرخپوستان زونی (Zuni) هند به دلیل نقاشی و توانایی های تراش بر روی سنگ بسیار خوب شناخته شده اند. آن ها به طور سنتی با فیروزه، مرجان، کهربای سیاه و مروارید کار می کنند. نقره سازان Zuni برای ریزه کاری بسیار در ساخت انگشتر، طرح های سوزنی و مینا کاری انگشتر های فیروزه ای شناخته شده اند

از گذشته های بسیار دور تاکنون بسیاری از مردم بر این باور بوده و هنوز هم هستند که «فیروزه سنگی است که برای انسان و به خاطر آرامش او آفریده شده است» حتی امروز نیز در دنیای مد با وجود تعدد و تنوع جواهرات، نگین فیروزه با آن رنگ آسمانی و سحر آمیزش علاقه و اعتقاد بسیاری از مردم را به خود جلب کرده و از محبوبیت خاصی برخوردار است. در بسیاری از فرهنگ های قدیم و جدید، از فیروزه به عنوان سنگی مقدس و طلسم خوشبختی و خوش شانسی یاد شده است. صنایع دستی ساخته شده از نگین فیروزه که در طی کاوش های باستانشاسی در کشور مصـر، در مقبره هایی مربوط به سه هزار سال پیش از میلاد مسیح یافت شده است، قدیمی ترین گواه بر این مطلب است و نشان می دهد که مـصریان باستان، فیروزه را گوهری معنوی و مقدس می دانستند. پادشاهان ایران باستان، از گوهرهای آبی آسمانی مانند فیروزه، برای تزئینات دست و گردن استفاده می کردند و براین باور بودند که این گوهر خوش رنگ آنها را در برابر مرگ غیر طبیعی یا به قولی، «اجل معلق» محافظت خواهد کرد از این رو تغییر رنگ گوهرهای به کار رفته در گردنبندها و دستبندهای آن ها، خوش یمن نبوده و علامت خطری برای شخص استفاده کننده از آن به شما می رفت، اما امروزه بر کسی پوشیده نیست که عواملی همچون نور٬ مواد آرایشی، گرد و غبار، چربی، میزان HP پوست و برخی عوامل شیمیایی دیگر، باعث تغییر رنگ نگین فیروزه می شوند که هیچ کدام از آنها نیز زنگ خطری برای استفاده کننده از این سنگ قیمتی و زیبا نیست.

^{فــیـروزه کـــوبـــــــی :}

فیروزه کوبی یکی از معدود رشته های صنایع دستی است که زیبایی و گیرایی یک فرآورده ی خوب صنایع دستی را با خود دارد، بطوریکه گفته می شود قدمت این صنعت به حدود شصت سال قبل می رسد، در آنزمان شخصی بنام یوسف حکمیان معروف به محمد رضا در مشهد کار فیروزه کوبی بر روی زینت آلاتی مانند دستبند، گل سینه، گوشواره و .... را شروع نمود و حدود بیست سال بعد این صنعت توسط صنعتگر دیگری بنام حاج داداش از مشهد به اصفهان برده شد.

در اصفهان فیروزه کوبی بغیر از جواهرات در ظروفی مانند بشقاب، لیوان، گل آبپاش و .... نیز مورد استفاده قرار می گیرد و تعدادی کارگر در کارگاه حاج داداش و پسران در این رشته بکار مشغولند حتی قسمتهائی از کار ( چیدن فیروزه بر روی کار) توسط کارگران و صنعتگران زن انجام می گردد.

یکی از کارهای جنبی صنعت فیروزه کوبی کار تهیه ی زیر ساخت است که در کارگاه زرگری و بطور جداگانه انجام می شود. دو تن از صنعتگران زرگری که کار تهیه ی زیرساخت برای کارگاه حاج داداش را بعهده داشته اند بتدریج وارد کار فیروزه کوبی هم شده اند و در حال حاضر نیز به کار فیروزه کوبی اشتغال دارند.

در حال حاضر صنعت دستی فیروزه کوبی فقط در اصفهان رایج و صنعتگران شاغل در این رشته محدود و منحصر به تعدادی انگشت شمار می شود.