آیه ولایت ، آیه ۵۵ سوره مائده

آیه ای که با آن ولایت امیرالمومنین(ع) را اثبات می کنیم.

خلاصه :

در قرآن آیات زیادی در شان امیرالمومنین امام علی (ع) نازل شده است و ما در این مطلب در مورد یکی از این آیات به نام آیه ولایت را به شما معرفی می کنیم.

بسم الله الرحمن الرحیم

إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ(55)

به نام خداوند بخشنده و مهربان

سرپرست و ولىّ شما، فقط خداست و پيامبر او و آنها كه ايمان آورده‏اند؛ همانها كه نماز را برپا مى‏دارند، و در حال ركوع، زكات مى‏دهند. (55)

در ابتدای این آیه ما کلمه عربی «انما» یا «فقط » آمده که با توجه به ادامه آیه مشخص می کند فقط خدا و پیامبر او و کسانی که ایمان آوردند و نماز می خوانند و در حال رکوع زکات می پردازند ولی و سرپرست مومنین هستند. در آیه به خدا و رسول خدا اشاره مستقیم شده ولی در قسمت سوم دقیق مشخص نیست که منظور چه کسی است. اما با کمی مطالعه در داستان نازل شدن آیه متوجه می شویم منظور از کسانی که در رکوع زکات می دهند کیست.

در شأن نزول این آیه آمده که روزی یک نیازمندی به مسجد النبی می‌رود و درخواست کمک می‌کند هیچ کس به او کمک نمی کند به جز امام علی که در حال نماز بوده و در حین رکوع انگشتر خود را به مرد نیازمند می بخشد در همان لحظه بر پیامبر که بیرون مسجد النبی بود این آیه نازل می شود. پیامبر خودش را به مسجد النبی می رساند تا ببیند چه خبر شده است. پیامبر از نیازمند می پرسد که آیا کسی چیزی به تو داد. نیازمند به امام علی اشاره می‌کند و می‌گوید ایشان در رکوع انگشتر خودشان را به من بخشیدند.

در همین هنگام مشخص می شود که جانشین پیامبر و ولی مومنین بعد از پیامبر امام علی علیه السلام هستند.

همین داستان نزول آیه مشخص می شود که دقیقاً منظور این آیه از کسانی که نماز می خوانند و در رکوع زکات می پردازند امام علی علیه السلام است.

اهمیت این آیه به قدری بالاست که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه غدیر به این آیه اشاره کرده و می فرمایند :پروردگارم آیه بر من نازل فرمود که همانا ولی صاحب اختیار و سرپرست شما خدا و پیامبر او و ایرانیانی هستند که نماز را برپا می دارند و در حال روزگار می‌پردازند و هر آیینه علی بن ابی طالب نماز به پا داشت در روز کار پرداخته و پیوسته خداخواه است.

در اینجا دو سوال یا شبهه ایجاد می‌شود :

1. اول اینکه اگر شرط ولایت زکات دادن در رکوع از پس چرا مامان دیگر که در روزگار ندادند را ولی خود می گیریم؟

باید بگوییم که شرط ولی و سرپرست بودن زکات دادن در نماز نیست و این آیه یک نشانه است از ولی بودن امام علی بعد از پیامبر. بقیه امامان این کار را نکردند اما از خلیفه دوم اهل سنت عمر بن خطاب نقل شده که من چهل بار در نماز انگشتر خود را نیازمند صدقه دادم اما آیه ای نازل نشد. از همین چیز ها معلوم است که این آیه فقط یک نشانه بوده و نه یک شرط برای ولایت.

2. شبهه دوم این است که چرا در آیه صیغه جمع برای اشاره به امام علی علیه السلام استفاده شده است؟ آیا این صیغه های جمع دلیل این نیست که اصلاً منظور فقط امام علی نبوده و همه مسلمانان منظور این آیه است؟

اولین پاسخ که می‌توانیم به این سوال بدهیم این است که صیغه جمع به این دلیل در این آیه آمده تا بقیه مسلمانان هم تشبیه به این کار نیک شوند.

دلیل دوم این است که مردم راحت تر این آیه را قبول کنند و بعضی ها در برابر این آیه موضع‌گیری نکنند.

و نکته سوم اینکه می‌توانیم بگوییم این است که در جاهای دیگر از قرآن هم صیغه جمع برای اشاره به یک فرد استفاده شده است.