چرا خرس‌های قطبی در جنوبگان وجود ندارند؟

خلاصه :

بیشتر خرس‌ها در نیمکره‌ی شمالی زندگی می‌کنند. خرس‌های قطبی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شمالگان و جنوبگان درحالی‌که از برخی جهات زیستگاه‌های مشابهی هستند، سکونتگاه موجودات بسیار متفاوتی هستند. هر دو قطب میزبان انواعی از فُک‌ها و نهنگ‌ها هستند، اما فقط شمالگان منزلگاه بزرگ‌ترین خرس روی زمین یعنی خرس قطبی است.

خرس‌های قطبی (Ursus maritimus) را می‌توان در مدار شمالگان در آلاسکا، کانادا، گرینلند (بخشی از دانمارک)، نروژ، روسیه و گاهی اوقات در ایسلند یافت. خز خرس قطبی برای دمایی که می‌تواند به کمتر از منفی ۳۰ درجه سانتیگراد برسد، مناسب است. آن‌ها بیشتر عمر خود را روی یخ زندگی کرده و از فک‌های غنی از چربی تغذیه می‌کنند. این غذای چرب انرژی آن‌ها را در فاصله‌های طولانی بین وعده‌های غذایی تأمین می‌کند.

جنوبگان نیز یخ، سرما و فک دارد. بنابراین، چرا هیچ خرس قطبی در جنوبی‌ترین قاره وجود ندارد؟ اندرو دروچر، استاد علوم زیستی در دانشگاه آلبرتا در کانادا که نزدیک به ۴۰ سال خرس‌های قطبی را مطالعه کرده است، گفت: «خرس‌ها عمدتاّ پدیده‌ای مربوط به نیمکره‌ی شمالی هستند.»

به غیر از خرس آندی (Tremarctos ornatus) از آمریکای جنوبی، خرس‌ها فقط در نیمکره‌ی شمالی دیده می‌شوند. دلیل خاصی برای این مسئله وجود ندارد. برخی گونه‌ها در برخی مکان‌ها تکامل پیدا می‌کنند و برخی دیگر نه. دروچر گفت: «جغرافیای زیستی مملو از پدیده‌های عجیب‌و‌غریب است. برخی گونه‌ها به مناطق جدید راه پیدا می‌کنند و برخی دیگر نه.»

مخصوصا برای خرس‌های قطبی، هرگز زمانی در تاریخچه‌ی تکاملی آن‌ها وجود نداشته است که قطب شمال و قطب جنوب به‌وسیله‌ی یخ (یا خشکی) به هم متصل باشند. دروچر به لایوساینس گفت: «مردم می‌گویند خرس‌های قطبی بزرگ‌ترین گوشتخواران زمینی در جهان هستند. با‌این‌حال، آن‌ها اصلا گونه‌ی خشکی نیستند.» این خرس‌های بزرگ سفید تقریباً تمام عمر خود را روی یخ دریا زندگی می‌کنند.

خرس‌های قطبی ازنظر تکاملی گونه نسبتاً جوانی هستند. دروچر گفت آن‌ها حدود ۵ میلیون تا ۵۰۰ هزار سال پیش، از جد مشترکی از خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) تکامل پیدا کردند. اما حتی پنج میلیون سال پیش، قاره‌ها در موقعیت مشابهی با موقعیت امروزی قرار داشتند، بنابراین خرس‌های قطبی هرگز این فرصت را نداشتند که از یک قطب به قطب دیگر سفر کنند.

نزدیک‌ترین خشکی به جنوبگان، انتهای جنوبی آمریکای جنوبی است که شامل شیلی و آرژانتین می‌شود. خرس‌های قطبی برای رسیدن به قطب جنوب باید از گذرگاه خطرناک دریک عبور کنند. این منطقه همچنین به دلیل طوفان‌های قوی و دریاهای متلاطم معروف است، زیرا آب سردی که از سمت جنوب می‌آید، به آب گرمی که از سمت شمال می‌آید، می‌رسد.

اما آیا اگر خرس‌های قطبی این فرصت را داشته باشند، در قطب جنوب زنده می‌مانند؟ به‌نظر دروچر، پاسخ ساده است: آن‌ها در جنوبگان سرگرمی‌های زیادی خواهند داشت. در شمالگان، خرس‌های قطبی از فک‌ها و پرندگان تغذیه می‌کنند. هر سه مورد در جنوبگان فراوان هستند و شش گونه فک و پنج گونه پنگوئن نیز در این قاره زندگی می‌کنند.

علاوه‌بر‌این، هیچ‌یک از این حیوانات به گونه‌ای تکامل پیدا نکرده‌اند که نسبت‌به شکارچیان بزرگی که روی زمین پرسه می‌زنند، هشیار باشند. مناظر جنوبگان بوفه رایگانی برای خرس قطبی خواهد بود. به‌همین‌دلیل، است که هیچ‌کس نباید خرس‌های قطبی را به آنجا ببرد. اشتهای سیری‌ناپذیر خرس‌های قطبی همراه با ناآگاهی جانوران محلی از شکارچیان بزرگ خشکی، احتمالاً موجب فروپاشی اکولوژیکی خواهد شد. بنابراین، احتمالاً بهتر است خرس‌های سفید بزرگ در همان شمال بمانند.