خلاصه :

علائم ظهور یا نشانه‌های ظهور حوادثی که در آستانه ظهور یا قیام امام زمان (عج) رخ می‌دهند. علائم ظهور به حتمی و غیرحتمی تقسیم می‌شوند. علائم حتمی، علائمی است که پیش از ظهور قطعا اتفاق می‌افتد؛ مانند صیحه آسمانی، خروج سُفیانی، قیام یَمانی، قتل نفس زَکیّه و خَسفِ بَیداء و نشانه‏‌های غیرحتمی علائمی است که بدون تحقق آنها هم امکان ظهور امام زمان وجود دارد. در برخی از منابع روایی، نشانه‌های ظهور مهدی(عج) با علامت‌های برپایی قیامت آمیخته شده است. برخی از اندیشمندان نشانه‌های ظهور مانند سفیانی و دجال را رمزی و نمادین دانسته است. به عنوان مثال دجال را نماد انحراف از اسلام و سفیانی را نماد انحراف در جامعه اسلامی می‌دانند؛ اگرچه این نظر را خلاف ظاهر احادیث و لغو کارکرد علائم ظهور دانسته‌اند.

نشانه های غیر حتمی

آن گونه که در برخی منابع ذکر شده برخی از نشانه‌های غیرحتمی عبارتند از:

اختلاف بنی عباس در ریاست دنیا و زوال حکومت ایشان

کشته شدن آخرین پادشاه بنی‌عباس به نام عبدالله

خورشیدگرفتگی در نیمه ماه رمضان، برخلاف عادت

ماه‌گرفتگی در آغاز یا آخر ماه رمضان، برخلاف عادت

خروج مردی از قزوین که هم‌نام یکی از پیامبران است و ستم بسیاری به مردم می‌کند

فرو رفتن بخش غربی مسجد دمشق

فرو رفتن یکی از روستاهای شام به نام خرشنا در زمین

ویرانی بصره

کشتن فردی که علیه سفیانی قیام کرده در پشت کوفه همراه هفتاد نفر از یارانش

ویران شدن دیوار مسجد کوفه

به‌اهتزاز درآمدن پرچم‌های سیاه از جانب خراسان. این سپاه در منطقه‌ای نزدیک شیراز با سپاه سفیانی خواهد جنگید و اولین شکست را بر آنان تحمیل خواهد کرد. این پرچم‌ها تا زمانی که به بیت المقدس برسند، پایین آورده نخواهند شد

طلوع ستاره درخشان در سمت مشرق که مانند ماه می‌درخشد؛ سپس دو جانب آن به قدری خم می‌شود که نزدیک است دو طرف آن به هم برسد

پدید آمدن سرخی در آسمان که در فضا پراکنده شود

ویرانی گسترده در شام و عراق

کشمکش سه گروه در شام (اصهب و ابلق و سفیانی)

به جنبش در آمدن بیرق‌های قیس از مصر

برافراشته شدن پرچم‌های سیاه از جانب مشرق به سوی حیره

طغیان آب فرات، به طوری که در کوچه‌های کوفه سرازیر شود

خروج دوازده نفر از نژاد ابوطالب که همه آنها خلایق را به اطاعت خویش دعوت می‌کنند

سوزاندن مردی بلندمقام از شیعیان بنی‌عبّاس بین سرزمین جلولاء (واقع‌در هفت‌ فرسخی خانقین) و سرزمین خانقین

برخاستن باد سیاهی در بغداد، در آغاز روز

کم شدن غلاّت و محصولات گیاهی و بروز قحطی

اختلاف و کشمکش دو صنف از عجم (غیرعرب)، و خونریزی بسیار میانشان

خرابی شهر ری

جنگ بین جوانان ارمنی و آذربایجانی

مسخ شدن گروهی از بدعت‌گذاران به میمون و خوک

ندای غیرعادی از آسمان بر همه جهان به طوری که هرکسی در هر زبانی باشد آن ندا را به زبان خودش می‌شنود

در کل ۵ صدا از آسمان شنیده خواهد شد که فقط مورد چهارم (که در ماه رمضان است) حتمی است. ۳ صدای اول در ماه رجب و به این شکل خواهد بود:

ندای اول: «ألا لعنة الله علی القوم الظالمین»؛ «بدانید لعنت خدا شامل حال جمعیت ظالم و ستمکار می‌شود.»

ندای دوم: «یا معاشرالمؤمنین أزفة الآزفة؛ «ای گروه مؤمنان! قیامت (ظهور) نزدیک شده‌است.»

ندای سوم: (که همراه با بدن آشکار و نمایانی است): «ألا إن الله بعث مهدی آل محمد للقضاء علی‌الظالمین»؛ «بدانید که خداوند مهدی آل محمد (ص) را برای اجرای قضای خود بر ستمکاران برانگیخت و فرستاد.»

صدای چهارم که در ماه رمضان (احتمالاً سحرگاه بیست‌وسوم) است و از طرف جبرئیل خواهد بود، در حمایت از اهل بیت شهادت خواهد داد.

صدای پنجم که از طرف شیطان است (احتمالاً غروب بیست‌وسوم) به‌طرفداری از سفیانی خواهد بود.

مردگانی زنده از قبرها بیرون آیند و به دنیا بازگردند و به دید و بازدید با همدیگر بپردازند.

نشانه های حتمی

1. صیحه آسمانی

در حدود نماز صبح صدایی از آسمان شنیده می شود که کل مردم دنیا با هر زبانی آن را می شنوند ، آن صدا ، صدای جبرئیل است و محتوای سخنان او بشارت به ظهور امام زمان و بر حق دانستن ایشان است .

سپس درحدود نماز مغرب همان روز شیطان با استفاده از وسایل مادی صیحه آسمانی دارد و محتوای آن دعوت به پیروی از سفیانی و مظلوم دانستن ابوسفیان است.

در روایات، برای صیحه آسمانی ویژگی‌هایی ذکر شده است:

خروج سفیانی

سفیانی که فردی از نسل ابوسفیان است پس از 9 ماه حکومت بر شام با سپاهی عظیم به سمت مدینه برای به شهادت رساندن امام زمان حرکت می کند.

 در منابع روایی شیعه و اهل سنت، اسامی مختلفی برای سفیانی ذکر شده است؛ از جمله در روایات مختلفی از امام علی(ع)، نام وی، عنبسة بن مرة، حرب بن عنبسة، و عثمان بن عنبسة،از نوادگان ابوسفیان ذکر شده است. همچنین نام او در منابع اهل سنت، حرب بن عنبسةو معاویه بن عتبه دانسته شده است.

سفیانی، در روایات، بسیار خون‌ریز، آدم‌کش و بی‌رحم تصویر شده است. همچنین بنابر روایاتی که از امام علی(ع) نقل شده، سفیانی مردی چهارشانه، آبله‌رو، و تک‌چشم است که مردم از دیدن او وحشت می‌کنند بر پایه روایتی از امام صادق(ع) که در بحار الانوار نقل شده، سفیانی دشمن شیعه است و منادی او در کوفه اعلام می‌کند که هر کس سر شیعه‌ای را از تن جدا کند به او هزار درهم می‌دهد.

خسف بیداء

به فرو رفتن لشکر سفیانی در منطقه بیداء که بین مکه و مدینه قرار دارد اشاره دارد.

 بر پایه روایتی از امام محمد باقر ، سفیانی گروهی را به مدینه روانه می‌کند و مهدی از آنجا به مکه می‌رود. خبر به فرمانده سپاه سفیانی می‌رسد و لشکری را به تعقیب وی می‌فرستد. هنگامی که سپاه سفیانی وارد سرزمین بیداء می‌شوند، ندایی از آسمان بلند می‌شود: «ای دشت، آن قوم را نابود ساز.» در این هنگام، زمین لشکر سفیانی را در خود فرو می‌برد و همگی به‌جز سه نفر، از بین می‌روند.»

بنا بر برخی روایات، دو نفر از لشکر سفیانی پس از این حادثه زنده می‌مانند. یکی به سوی امام زمان(ع) رفته و در مکه خبر نابودی لشکریان سفیانی را به او می‌دهد و دیگری به سوی سفیانی می‌رود تا خبر ظهور امام مهدی(ع) و از بین رفتن لشکر را به او برساند.

قیام یمانی

یمانی فردی از نسل امام حسین است و در یمن قیام میکند و از یاران و حامیان امام زمان است که اقدامات مهم او عبارت است از : درگیری با سفیانی،دعوت مردم به سوی امام مهدی و فتح روم و قسطنطنیه.

قتل نفس زکیه

به کشته شدن یک سید که  از یاران امام زمان است اشاره دارد .

امام زمان به نفس زکیه ماموریت می دهند که او به مکه و بیت الحرام برود و مردم را به سوی امام زمان دعوت کند و او بعد از اینکه این کار را می کند مردم به سوی او حجوم آورده و سرش را بین رکن و مقام ابراهیم می برند.