تخته سنگ های مورفیز هیستکس

تخته سنگ های مورفیز هیستکس | Murphy’s Haystacks

همه ی ما فکر می کنیم که زمین و طبیعت دارای فرم و خاص یکنواخت و یکجور است. مثلا؛ درخت ها همه تنه ی چوبی و برگ های سر سبز دارند، گل ها همه دارای رنگ ها و اشکال مختلف اما همه در یک فرم و حالت مشخص هستند، سنگ ها همه دارای اشکال هندسی نا منظم و یا بر عکس هستند که فرمی گرد دارند، …. . اگر بخواهیم این تعابیر را ادامه دهیم، حالا حالاها ادامه دارد اما تا به حال، به حالتی غیر از حالت متعارف در طبیعت فکر کرده اید و یا اصلا تا به حال به چشم دیده اید؟ حالت های غیر متعارف زیاد هستند اما ما امروز در الی گشت می خواهیم یکی از آنان را مورد بررسی قرار دهیم، تخته سنگ های مورفیز هیستکس (Murphy’s Haystacks) در استرالیا که تبدیل به یک جاذبه ی عجیب شده اند پس، در ادامه با ما در ادامه همراه باشید.

مجموعه ی تخته سنگ‌ های مورفیز هیستکس از جمله ی سنگ‌ هایی بسیار قدیمی و باستانی در استرالیا و سراسر جهان است که در شبه جزیره‌ ی اِیر در ایالت استرالیای جنوبی بین خلیج استریکی (Streaky Bay) و پورت کنی (port kenny) قرار گرفته اند. شاید برایتان عجیب باشد اما، باید بگوییم که این سنگ ‌های عجیب و خارق العاده تبدیل به یکی از محبوب ‌ترین و مشهورترین جاذبه‌ های گردشگری و جذاب در شبه جزیره ی ایر استرالیا شده اند و این به گونه ای است که بیشتر گردشگران این منطقه به خاطر بازدید از این تخته سنگ ها به این جزیره سفر می کنند. جالب است بدانید که، فرآیندی که باعث به وجود آمدن مورفیز هیستکس شده است تقریباً از ۱۵۰۰ میلیون سال قبل، آغاز گردیده است.

زمانی که مواد مذاب در درون زمین، شکاف ‌های موجود در زیر پوسته ‌ی زمین را پر می‌ کنند، در آن زمان است که این مواد مذاب پس از سرد شدن، تکه سنگ‌ های گرانیتی که همان تخته سنگ های داستان ما هستند را ایجاد می ‌کنند.

توجه داشته باشید که شکل کنونی سنگ ‌های مورفیز هیستکس که در حال حاضر در جزیره ی ایر وجود دارد، از صد ها هزار سال قبل ایجاد شده اند.

این سنگ ها تا حدود ۳۴ هزار سال پیش به صورت تخته سنگ‌ هایی با شکل و شمایل گرد در درون زمین پنهان شده بودند. زمانی این سنگ ها سر از زمین بیرون آوردند که در اثر فرسایش شدید و دیگر عوامل طبیعی تازه خود را نشان دادند که در ادامه کاملا آن ها را توضیح خواهیم داد.

تخته سنگ ‌های مورفیز هیستکس از آن زمان به بعد در شکل و حالت فعلی که می بینیم به‌ صورت ستون‌ ها و یا تخته سنگ ‌های گرد بر روی زمین نمایان شدند. البته لازم به ذکر است که این تخته سنگ ‌های تقریبا گرد، همچنان به فرسایش و تغییر شکل خود ادامه داده اند و امروزه به این شکل در آمده اند. این تخته سنگ‌ های شگفت انگیز، توسط بوته ‌ها و درختچه‌ هایی به نام مالی (Mallee) تحت محاصره قرار گرفته اند.

همچنین در اطراف این سنگ ها، یک مزرعه ی گندم نیز قرار گرفته است. تخته سنگ های مورفیز هیستکس سنگ‌ های گرانیتی صورتی رنگی هستند که همانطور که بالاتر توضیح دادیم، در اثر باد و باران فرسایش پیدا کرده اند. از نظر علمی و نظر زمین ‌شناسان، این سنگ ‌ها، سنگ های اینسِلبرگ (inselberg) نیز نامیده می‌ شوند. در واقع از نظر علمی، به تپه‌ های سنگی جدا از هم که هیبتی جداگانه از هم دارند، اینسِلبرگ گفته می ‌شود.

این گونه از سنگ ها، به صورت برجستگی‌ و یا تپه‌ های سنگی هستند که به ‌طور ناگهانی و بر روی زمین‌ هایی با شیب ملایم یا در دشت‌ های صاف و هموار به وجود می ‌آیند. تپه ‌های سنگی از نوع سنگ های اینسِلبرگ نیز زمانی به وجود می آیند که توده ‌ای از سنگ سخت که توسط لایه ‌ای از سنگ نرم احاطه شده باشند و در معرض فرسایش شدید و یاحتی ملایم قرار بگیرند.

در نتیجه؛ لایه ‌ی بیرونی که مقاومت کمتری دارد، دچار فرسایش کمتری می ‌شود تا این که دشت یا جلگه‌ ای صاف و هموار را به وجود بیاورد. اما، سنگ مقاومت ‌تر و محکم‌ تر به‌ صورت برجستگی‌ ها و تپه‌ های سنگی مجزا و جدا از هم باقی می‌ ماند. جالب است درباره ی تخته سنگ های مورفیز هیستکس این نکته را بدانید که، با این که این سنگ ها جاذبه هستند اما در املاک خصوصی فردی به نام دنیس کش (Dennis Cash) قرار گرفته اند!

قضیه از این قرار است که صاحب این ملک، پدر بزرگی داشته به نام دنیس مورفی که در سال ۱۸۸۹ این مزرعه (بالاتر اشاره کردیم که در اطراف این سنگ ها، مزرعه ی گندم قرار دارد) را خریداری کرده است. با این که این سنگ ها، میراث ملی هستند اما با این حال تخته سنگ های مورفیز هیستکس در بین خانواده ‌ی مورفی و اقوام و دوستان آن ‌ها بسیار محبوب بوده‌ اند و در حفظ و نگهداری آن بسیار کوشا هستند.

داستان معروف شدن تخته سنگ های مورفیز هیستکس

معروف شدن و مطرح شدن این تخته سنگ ها، داستان جالبی دارد. داستان از این قرار است که افرادی که از جاده ای که این سنگ ها در آن قرار داشته گذر می ‌کردند و همچنین مسافرانی که از طرف پست منطقه، سوار بر دلیجان به این شهر می ‌آمده اند؛ همیشه می ‌توانستند تا از دوردست ‌ها و حتی فاصله ای تقریبا زیاد این تخته سنگ‌ ها را مشاهده نمایند. گفته می‌ شود که روزی یک کارشناس برجسته و سرشناس که در زمینه‌ ی کشاورزی بسیار سرآمد و معروف در زمان خود بوده است، سوار بر دلیجان از کنار این مزرعه می ‌گذشته که از جاده ی این سنگ‌ های شگفت ‌انگیز را می ‌بیند ولی متوجه نمی ‌شود که این ‌ها در واقع سنگ هستند! او در این زمینه می‌ گوید که:

این کشاورز باید به زمین کشاورزی خود بسیار خوب رسیدگی کرده باشد که توانسته پشته‌ های به این بزرگی از علف و یونجه‌ ی خشک را تهیه کند!

مردی که دلیجان را هدایت می ‌کرده است در واقع یکی از افراد محلی بوده و می‌ دانسته که این پشته ‌ها در واقع پشته ‌های علف نیستند بلکه تخته سنگ ‌های بسیار بزرگی هستند که در املاک مورفی واقع شده ‌اند و آن ها همیشه از دور آین تخته سنگ ها را می دیده اند.

از آن زمان به بعد، این راننده ی دلیجان با تعریف کردن این داستان، مسافران دلیجان خودر را سرگرم می ‌کرده است. حتی گفته می شود خیلی از مسافران این دلیجان، افراد کنجکاوی بودند که می خواستند از داستان او با خبر شوند. این راننده ی محلی، با اشاره به این تخته سنگ ‌های گرد، آن ‌ها را کاه و یونجه خشک مورفی معرفی می کرده است.

شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که نام تخته سنگ های مورفیز هیستکس از کجا بر روی این تخته سنگ ها گذارده شد. باید بگوییم که در زبان انگلیسی Haystacks به معنای پشته ‌های کاه و علف خشک است که ظاهراً این داستان سرگرم کننده ی راننده ی محلی دلیجان، این پدیده‌ ی زمین‌ شناسی و طبیعی را با ترکیبی از نام مورفی و هِیستَکس در حال حاضر بشناسند.

صخره های اینسلبرگ

بیایید تا کمی علمی تر به عامل به وجود آمدن سنگ های همچون تخته سنگ های مورفیز هیستکس نگاه کنیم. در دانش جغرافی، به توده های سنگی و یا تپه ی منفردی که نسبت به زمین ‌های پیرامون خود برجسته ‌تر باشد، تک‌ صخره یا فراسَنگ می‌ گویند. بخش عمده ای از جاذبه های زمین شناسی و ژئوتوریستی یک ناحیه یا ژئوپارک در گروه اشکال ، احجام ، پدیده ها و زمین منظرهای (Land form) ژئومورفولوژیکی قرار می گیرند چرا که در نگاه هر بیننده یا گردشگری جلب توجه نموده و صرف نظر از خصوصیات زمین شناسی و جایگاه علمی آنها از نگاه ریخت شناسی زیبا و جالب توجه هستند.

از عوامل بیرونی موثر بر زمین می توان انواع هوازدگی فیزیکی و شیمیایی، مجموعه آب های سطحی ، باد و عوامل بیولوژیک را نام برد که بسته به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی بر لند فرم ها تاثیر می گذارند. در مقابل عوامل درونی نظیر نیروهای تکتونیکی و فعالیت های ماگمایی هستند که در یک مقیاس وسیع بر سنگ های پوسته زمین اثر نموده و موجب ایجاد رشته کوه ها ، اقیانوس ها و سایر عوارض بزرگ پوسته زمین می شوند.

چگونگی ارتباط این دو گروه از عوامل درونی و بیرونی که بترتیب سعی در ایجاد ناهمواری و تسطیح سطح زمین دارند در قالب نظریات تخصصی علمی بررسی و بیان شده است. این اشکال و پدیده ها در واقع حاصل مجموعه ای پیچیده از فرآیندها و عوامل بیرونی هستند که سعی در فرسایش و تخریب عوارض زمین داشته و در رقابت دائم با عوامل و نیروهای درونی زمین می باشند که از درون زمین سعی در ایجاد ناهمواری ها بر روی زمین دارند.

این‌ گونه از سنگ ها که در واقع نتیجه ی واکنش و عوارض سنگ ها به دلیل مقاومت جنس بخشی از زمین در برابر فرسایش هستند، به این شکل به وجود می ‌آیند. به عبارتی دیگر، تک ‌صخره ‌ها عارضه ‌هایی طبیعی و سخت هستند که در سطح شبه‌ جلگه ‌ها که از بقایای ارتفاعات قبلی به ‌وجود آمده ‌اند، حاصل می شوند. توجه داشته باشید که این برجستگی‌ ها گاهی در مناطق گرمسیری که دستخوش فرسایش بسیار هستند دیده می‌ شوند که دارای ویژگی همچون دامنه‌ های تند نیز باشند.