مقالات
آیا
کریمخان زند
فردی مردمی بود؟
خلاصه :
در این پست، رفتار و سیاسیتهای کریمخان زند با مردم را بررسی کردهایم.برای درک آنچه تاریخنگاران درباره کریمخان نوشته اند، نقل این شعر از شاعر معاصر دورۀ زندیه، محمدهاشم آصف میتواند مضمون را به خوبی منتقل کند:
اگر چه لری صادق و ساده بود |
ز نامــــــردی و ننگ آزاده بود |
غلامان وی هـــــــر یک خسروی |
بر همتش خرمنی چون جُوی |
به فن ریاســــــــــت بُدی مجتهد |
به ارباب دانــش بُدی معتمد |
به عدل و به انصاف داور بُدی |
مربی شـــــــــــــــرع پیَمبر بُدی |
من گندم و جو بـــــه عهد کریم |
بهایش بُدی پنــج قیراط سیم |
در آن عهد بی برکتی مات بود |
جهان پر ز نعمــا و برکات بود |
منبع: ویکیپدیا، دانشنامه آزاد - کریمخان زند
اما در اواخر عمر او، اتفاقات متفاوتی افتاده است:
با فرا رسیدن پاییز بیماری کریم خان شدت گرفت و بستری شد، ایلات خونریز هم که چشم به کاخ سلطنتی داشتند، مرگ «وکیل الرعایا» را انتظار میکشیدند تا شهر را غارت کنند، اما کریم خان از بستر بیماری برخاست و ایلات به صورت موقتی، دست از خیالات خود برداشتند و مردم هم نفس راحتی کشیدند تا اینکه درد جسمانی او تشدید شد و از اینکه میدید، سرکردگان زند منتظر مرگ او هستند تا حسابهای خود را با یکدیگر تسویه کنند، اندکی خشمگین و عصبی شده بود و به دلیل ضعف حاصل از بیماری دچار ضعف شخصیتی شده و ایلات، هراس سابق را از او نداشتند، بنابراین، «کریم خان» در ماههای آخر حیات، جهت جلوگیری از هر گونه آشوب و اغتشاش فرامین عجیبی صادر میکرد و سختگیریهای غیرمتعارفی پیش گرفته بود که چندان با خوی کریم خان سازگاری نداشت، تا جایی که «میرزا محمد کلانتر» مینویسد:«از وکیل دیناری و حبهای ندیدیم که بیحساب از کسی گرفته باشد، بعید بود و تغییر خلق داده و با وجود اساس بیقیاس و ابهت شوکت و سلطنت به قدر یک دانه زیاد و کم خرج یومیه مضایقه از قتل چند نفر نداشت.»
کریمخان زند، پادشاهی که شاهی نکرد - برترینها
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که کریمخان زند فرمانروایی مردمی بوده، اما این مردمی بودن را برای برخورداری از حمایت مردم و جلوگیری از شورش آنان در پیش گرفته بوده و هنگامی که زمان مرگش نزدیک شده، مردمی بودن را فراموش کرده و به تمایلات باطنی خویش روی آورده است و این گونه رفتار کردن نشانه هوش و ذکاوت اوست که با فریب، حکومت خود را به مردم متصل کرده و هر چند خدمات بسیاری به ایرانیان نموده، اما از این راه، منفعت شخصی برده است.
محمدعلی دهاقین
۶ سال پیش
نظر شما چیه؟
عباس رستمی
۶ سال پیش
به نظرم تحليل شما منطقيه