قتل امیرکبیر

توسط ناصرالدین شاه قاجار

خلاصه :

در این پست، ماجرای صدور فرمان قتل امیرکبیر توسط ناصرالدین شاه را بررسی می‌کنیم.

پیش‌زمینه

میرزا آغاخان نوری که از درباریان بود و بعداً به جای امیرکبیر به صدراعظمی ناصرالدین شاه رسید، و مهدعلیا مادر ناصرالدین شاه، به دلیل خصومتی که با امیرکبیر داشتند، بیشترین نقش را در توطئۀ قتل امیر کبیر بازی کردند.

در این مورد نویسندۀ کتاب زندگانی امیرکبیر، دلیل این اختلاف را اطلاع امیرکبیر از انحرافات اخلاقی مهد علیا و رقابت و حسادت میرزا آغاخان نوری می‌داند و می‌گوید:

اختلاف میان امبرکبیر و مهدعلیا از آن جهایی شروع شد که امیرکبیر اعتقاد داشت مهد علیا رعایت آبروی خاندان سلطنتی را نمی‌کند و شایسته‌ی ادامه دادن به عنوان مادر شاه با این وضعیت نیست. امیرکبیر این موضوع را به اطلاع شاه رساند و پیشنهاد داد که وقتی شاه به شکار می‌رود، مهد علیا را با تیر هدف قرار دهد، اما طوری وانمود کند که انگار این اتفاق سهوی بوده و با این کار، لکه ننگی را از خاندان قاجار پاک کنند. سپس در غیاب مهد علیا و هنگامی که میرزا آغاخان نوری حمایت مهد علیا را از دست داده، او را نیز به دار بیاویزند و این گونه، کار هر دو را یکسره کنند.

میرزا آغاخان نوری که از درباریان بود و بعداً به جای امیرکبیر به صدراعظمی ناصرالدین شاه رسید.

مهد علیا، مادر ناصرالدین شاه

تبعید به کاشان

این نقشه به گوش میزرا آغاخان نوری رسید و او نیز مهدعلیا را خبردار کرد و این خبرچینی موجب شعله‌ور شدن بیش از پیش دشمنی میان امیر کبیر و میرزا آغاخان نوری و مهد علیا شد. آنان با نفوذی که نزد ناصرالدین شاه داشتند، رأی او را زدند و شاه را راضی کردند که او را عزل و به کاشان تبعید کنند.

اما این دو نفر، پس از تبعید نیز امیرکبیر را رها نکردند. این دو نفر می‌دانستند که نمی‌توانند حکم قتل امیرکبیر را در حالت عادی از شاه بگیرند، پس نقشه کشیدند که یک شب، یکی از زنان مورد علاقه شاه را نزد او بفرستند و او که تمام وجود شاه را در اختیار خود گرفته بود، پس از مست کردن شاه عیاش و غرق کردن او در هوس، از او خواست که حکم قتل امیرکبیر را امضاء کند؛ شاه هم فوراً حکم را امضاء کرد. آن زن حکم را به سرعت نزد دشمنان امیر فرستاد و آنان نیز حکم را همراه علی‌خان حاجب الدوله، با سریع‌ترین وسایل ممکن به کاشان فرستادند.

وقتی شاه به حالت عادی بازگشت، خواست که حکم را برگردانند، اما جواب این بود که حکم به مأمور اجرا داده شده است.

ناصرالدین شاه قاجار

قتل امیرکبیر

علی‌خان حاجب الدوله، امیرکبیر را در حمام فین به دام انداخت و داستان را به او گفت. امیر تقاضای مهلت کرد تا وصیت‌نامه‌ای بنویسد و با خانواده‌اش وداع کند، اما حاجب الدوله هیچ یک را نپذیرفت و فقط به او اجازه داد که نحوۀ مرگش را تعیین کند. امیر که عادت به رگ زدن و خون دادن داشت، خواست که نحوه قتلش با زدن رگ‌های دو دستش باشد. حکم اجرا شد، اما چون فضای حمام پر از بخار بود، خون به سختی خارج می‌شد، پس حاجب الدوله دستور داد که دستمالی در گلویش فرو کنند و او را به قتل برسانند.