معرفی
مرتبط با کلاس روش مطالعه
انواع مطالعه
خلاصه :
انواع روش های مطالعه و مقایسه آنها در این مطلب سعی می کنیم تا به مقایسه انواع روشهای مطالعه صحیح برای دانش آموزان بپردازیم .انواع روش های مطالعه و مقایسه آنها | ترک عادت غلط در مطالعه
روش مطالعه خواندن بدون نوشتن
در این روش فرد از زمانی که کتاب را باز می کند، شروع میکند به خواندن متن و پشت سرهم بدون توقف متنها را میخواند تا زمانی که خسته شود یا زمان مطالعه به پایان برسد. اکثر افراد از این روش استفاده میکنند. ولی این بدترین روش برای مطالعه است. زیرا در این حالت تمرکز فرد در سطح پایین قرار دارد، مطالعهگر در حالت منفعل قرار میگیرد و احتمال خواب آلودگی زیاد است.
لازم به ذکر است که این روش خواندن که به روش خواندن روزنامه وار معروف است و زمان زیادی هست که منسوخ شده و کارایی بسیار پایینی دارد.
روش مطالعه گزینشی
برخی معتقدند از آنجا که شیوه نگارش کتابهای درسی، تحلیلی است، اطلاعات کلیدی در اوایل و اواخر فصل قرار دارد، بنابراین در مطالعه اینگونه کتابها باید نکات زیر رعایت شود.
ـ چند پاراگراف اول هر فصل را بخوانید.
ـ چند پاراگراف آخر را نیز بخوانید.
ـ اگر کتاب دارای پرسشهایی باشد آنها را مطالعه کنید.
ـ تیتر ها و عنوانهای فرعی را بخوانید.
ـ یکی دو خط از هر پاراگراف در اواسط متن را که به نظر مهم می آید، بخوانید.
ـ بخش نهایی کتاب یا خلاصه نتایج را هم بخوانید.
این روش نیز روش مناسبی برای مطالعه نیست. زیرا فرد نمیتواند بر کلیت مطالب تسلط پیدا کند.
روش مطالعه برجسته سازی (خط کشیدن زیر نکات مهم)
در این روش فرد همانطور که متن را میخواند، زیر نکات مهم خط میکشد یا با ماژیک فسفوری آن را رنگ میکند.
دو نوع برجسته سازی: کسانی که زیر نکات مهم را خط میکشند نیز دو حالت دارد.
1ـ اول مطالعه و فهم بعد خط: کسانی که اول مطلب را مطالعه میکنند و میفهمند بعد زیر نکات مهم را خط میکشند از روش مناسبتری استفاده میکنند. زیرا با مراجعه بعدی این نکات مهم تداعیگر سایر نکات میشود.
2ـ انحصار توجه به خط کشیدن: برخی افراد به جای اینکه مطلب را مطالعه کنند و بفهمند تمام توجه آنها به خط کشیدن و برجسته کردن منحصر میشود. وقتی یک فصل را تمام میکنند. میبینند که تنها چیزی که آنها به دست آوردهاند خط خطی کردن کتاب است اما از فهم مطلب چیزی عایدشان نگشته است.
این روش نیز به دلیل تکرار و تشابه در خط کشیدن باعث تداخل مطالب در ذهن میگردد و سازماندهی مطالب مطالعه شده نیز به صورت صحیح از بین خواهد رفت چون امکان دارد شما برخی مطالب را با هم در یادآوری اشتباه بگیرید و عملا کارایی بازیابی مطالب پایین خواهد آمد توصیه میگردد برای آزمون های تستی از این روش استفاده نشود چون به خاطر آوردن جزئیات مطالب مشکل خواهد بود ولی برای آزمون های تشریحی به نسبت بهتر است
روش مطالعه حاشیه نویسی
در این روش فرد ابتدا متن را میخواند بعد خلاصه آن یا نکات مهم آن را در حاشیه کتاب یادداشت میکند. این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی بازهم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.
این روش نیز ضعف در سازماندهی درست مطالب در ذهن را دارد و عملا بازیابی مطالب مطالعه شده مشکل خواهد بود و بهتر است به دلایل اشاره شده در روش قبلی برای آمادگی آزمون تستی استفاده نگردد.
روش مطالعه خلاصه نویسی
در این روش شما مطالب را می خوانید و آنچه را که درک کرده اید بصورت خلاصه بروی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر می باشد چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما بازهم بهترین روش برای خواندن نیست.
مراحل این روش
الف: در اتاقی آرام بنشینید و کتاب را باز کنید، اولین صفحه فصل مورد نظر را بیاورید و چند برگه یادداشت تمیز و یک قلم هم در کنار دستتان بگذارید.
ب: عنوان فصل و عنوان بعد از آن را، اگر وجود داشته باشد، یادداشت کنید.
ج: اولین بند را بخوانید و سپس خواندن را متوقف کنید.
د: آنگاه به دقت به آنچه خوانده اند بیندیشید و در کلماتی هر چه کمتر و به زبان خودتان آن را خلاصه کنید، این خلاصه می تواند حتی چهار یا پنج کلمه باشد و به صورت جمله هم نباشد.
هـ: مواظب باشید زیاد ننویسید و خلاصه با خود بند برابر نشود و رونویس کامل از آن نباشد. فایده واقعی این روش زمانی آشکار می شود که بخواهید برای امتحان آماده شوید اگر فصلها را خوب خلاصه کرده باشید، با مرور چند تا از این خلاصه ها خود را از خواندن کل کتاب معاف کرده اید.
این روش نسبت به روش های قبلی کارایی بهتری دارد ولی بهترین روش برای خواندن نیست چون بازیابی اطلاعات از ذهن ممکن است به سرعت اتفاق نیافتد و با عواملی مانند استرس و عدم تمرکز حواس مطالب مطالعه شده به صورت موقت قابل دستیابی نباشند و فراموشی مطالب را به دنبال داشته باشد.
روش مطالعه کلید برداری
در این روش شما بعد از درک مطالب، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاه ترین، راحت ترین ،بهترین و پر معنیترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود. کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است.
در این روش، شخص نکته های مهمی را (نه کل مطالب را) که احیاناً نویسنده کتاب آنها را مشخص کرده است یا خود فرد مهم بودن آنها را تشخیص می دهد، روی برگه هایی یادداشت می کند و در زمان مناسب مثلاً هنگام امتحان از آنها استفاده می کند.
این روش خیلی موثر است و برای آمادگی آزمون های تستی توصیه میگردد می توان گفت این روش ثبت مطالب در ذهن، مانند به خاطر سپردن لطیفه و خاطرات تلخ و شیرین است که با به یاد آوردن کلید تمام آن مطالب یا وقایع سریعا تداعی می شود
انتخاب کلید ها برای ثبت و یادآوری در این روش خیلی مهم است و باید طوری انتخاب شود که با فکر کردن به آن براحتی مطالب در ذهن بازیابی شود حتی کوچکترین جزئیات آن مطالب یا وقایع.
روش مطالعه خلاقیت و طرح شبکهای مغز ( تصویر سازی )
در این روش شما مطالب را میخوانید بعد از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان و بصورت کلیدی یادداشت می کنید و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید) تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده وبا دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور کنید . این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش میدهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند. و بازده مطالعه را افزایش میدهد.
این روش که همان روش تصویر سازی در ذهن می باشد از موثرترین و کارآمد ترین روشهای مطالعه می باشد که بازدهی بسیار بالایی را خواهد داشت
روش مطالعه پس ختام
یکی از روشهای موفق بهبود مطالعه و یادگیری روش اسکیو ۴آر(SQ4R ، از حروف اول کلمات زیر تشکیل یافته است: review, recite, reflect, read, question, (scan) survey. در بعضی منابع ، در مرحلهٔ نخست این روش به جای survey (خواندن اجمالی) یا scan (دید زدن)، preview (پیشخوانی) را مورد استفاده قرار دادهاند که در این صورت علامت اختصاری آن میشود PQ4R (پیکیو ۴آر)).یا روش پس ختام است . اسکیو ۴آر از حروف اول شش مرحلهٔ آن تشکیل یافته است:
- پیش خوانی
- سئوال
- خواندن
- تفکر
- از حفظ گفتن
- مرور کردن
پیشخوانی
اگر میخواهید مطالب کتابی را یاد بگیرید، نخست تمام آن کتاب را یک بار از رو بخوانید تا یک برداشت کلی از موضوعها و قسمتهای مهم آن کسب نمائید. این خواندن اجمالی یا پیشخوانی میتواند شما را در یک سازماندهی به مطالب، مثلاً ایجاد نوعی ساخت سلسله مراتبی برای آنها، کمک نماید. مطالبی که لازم است در پیشخوانی فصلهای یک کتاب مورد توجه قرار گیرند عبارتند از مقدمه یا توضیحات مقدماتی، هدفها، تیترهای اصلی و فرعی، خلاصه، و جملات مقدماتی یا جملات موضوعی پاراگرافها. در رابطه با اثربخشی پیشخوانی گفته شده است همه اقدامات فوق به فعال شدن طرحوارههای یادگیرنده کمک میکنند. بنابراین، یادگیرنده خواهد توانست متن فصل موردنظر را که بعد از پیشخوانی بهطور کامل مطالعه میکند تفسیر نماید و به یاد بسپارد .
سؤال
برای هر قسمتی یا فصلی از یک کتاب که میخوانید در رابطه با هدفی که از مطالعه دارید سؤالهائی را طرح نمائید. یکی از راههای انجام این کار این است که عناوین را به سؤال تبدیل کنید. مثلاً در رابطه با فصل موجود میتوان پرسید که روش پسختام چیست؟ یا چگونه میتوان فصلی از یک کتاب را پیشخوانی کرد؟ سؤالهای خود را با کلمات چگونه، چه کسی، چرا، چه چیزی بسازید.
خواندن
در این مرحله، مطلب یا موضوع را بخوانید، به هنگام مطالعه سعی کنید سؤالهائی را که مطرح کردهاید جواب دهید. توجه خود را به اندیشههای اصلی، جزئیات مؤید اندیشههای اصلی، سایر اطلاعاتی که به هدفهای خواندن شما مربوط هستند معطوف سازید. در صورت لزوم، سرعت خواندن خود را متناسب با سهولت و پیچیدگی متن تغییر دهید.
تفکر
سعی کنید با تفکر دربارهٔ مطالبی که میخوانید آنها را بفهمید و به آنها معنی بدهید. برای این منظور میتوانید کارهای زیر را انجام دهید:
– آنچه را که میخوانید با مطالبی که از قبل یاد گرفتهاید ربط دهید.
– نکات فرعی را به مطالب اصلی پیوند دهید.
– بکوشید تا تناقضات موجود را حل نمائید.
– با استفاده از اطلاعاتی که میخوانید مسائل طرح شده را جواب دهید.
مهمترین اصل زیربنای تفکر در جریان مطالعه بسط معنائی است. یکی از راهبرهای مهم به یادسپاری بسط و گسترش مطالب است. ما به کمک بسط معنائی به مطالبی که میخوانیم شاخ و برگ میدهیم و بدین وسیله آنها را معنیدار میسازیم و لذا بهتر به خاطر میسپاریم.
از حفظ گفتن
پس از خواندن هر قسمت، سعی کنید مطالب مهم آن را به یاد آورید و برای خود بازگو کنید. ضمن این کار به سؤالهائی که طرح کردهاید پاسخ دهید. از حفظ گفتن به شما کمک میکند تا بر درک خود نظارت کنید و از این طریق به شما معلوم میگردد که چه قسمتهائی را خوب یاد نگرفتهاید و باید آنها را از نو بخوانید.
مرور کردن
وقتی که خواندن تمام کتاب یا کل مطلب را بهپایان رساندید، آن را مرور یا بازبینی کنید. بهترین راه مرور کردن این است که بکوشید تا، بدون مراجعه به متن، سؤالهای مهم را جواب دهید. قسمتهائی را که نتوانستید به سؤالهای آنها جواب دهید دوباره بخوانید. دوباره خواندن نوعی مرور کردن است. اما این کار برای همهٔ کتاب ضروری نیست، سعی در جواب دادن به سؤالهای اساسی بهترین راه مرور کردن است. راهبردِ از حفظ گفتن را برای فصلهای کتاب و راهبردِ مرور کردن را برای کل کتاب بهکار بندید.
با توجه به توضیحات بالا، روش اسکیو۴آر یا روش پسختام بر سه اصل مهم بهسازی حافظه، یعنی سازماندهی، بسط معنائی، و تمرین بازیابی استوار است. دلایل عمدهٔ موفقیت این روش و روشهای مطالعهٔ مشابه با آن همین اصول نظری هستند.
پژوهشهای مختلفی انجام گرفتهاند که نشان میدهند روش پسختام در افزایش پیشرفت تحصیلی و بالا بردن کیفیت یادگیری دانشآموزان و دانشجویان مؤثر است. دریک پژوهش نشان داده شده است که دانشجویان قوی دانشگاه بیشتر از دانشجویان ضعیف از اجزاء روش پسختام سود میبرند. در پژوهش او دانشجویان قوی کسانی بودند که میانگین نمرات دانشگاهی آنان ۱۶ یا بالاتر و دانشجویان ضعیف کسانی تعریف شدند که میانگین درسی آنان کمتر از ۱۳ بود.
چند دلیل برای اثربخشی روس اسکیو۴آر ذکر شده است. نخست اینکه، رعایت مراتب این روش دانشآموزان و دانشجویان را از سازمانبندی مطالبی که میخوانند بیشتر آگاه میسازد.در اینباره گفته شده است بارها شاهد بودهایم که وقتی از خواندن عنوانهای یک مطلب غفلت میکنیم اشارهها و سرنخهائی که ما را در یافتن سازمان آن مطلب هدایت میکنند نیز از دست میروند. دوم اینکه، رعایت این مراحل یادگیرنده را وا میدارد تا، بهجای یادگیری همهٔ اطلاعات در یک نشست، آنها را بهصورت بخش به بخش یاد بگیرد. همچنین طرح سؤال دربارهٔ مطلبی که خوانده میشود و جواب داده به سؤال دانشآموزان را وا میدارد که اطلاعات را عمیقتر و گستردهتر پردازش کنند. وول فولک همچنین گفته است که روش اسکیو۴آر برای دانشآموزان بالاتر از سطح دبستان مفید است. دربارهٔ آموزش دادن مهارتهای مطالعه به دانشآموزان پیش از پایهٔ پنجم تحصیلی اطلاعات زیادی در دست نیست. کاربرد مؤثر مهارتهای مطالعه احتمالاً مستلزم رشد فراشناختی فراتر از سن اینگونه کودکان خردسال است.
نکته منفی : این روش در ابتدای امر کمی طولانی و وقت گیر است. و دانش آموز یا دانشجو از بکار بردن آن هراس دارد. اما پس از مدتی استفاده از آن این روش قدرت خود را نشان می دهد.
نکته مثبت: باعث می شود فرد با تمرکز فکر بخواند . به طور فعال به یادگیری بپردازد. و هنگام مطالعه کسل و خواب آلوده نشود.
عباس رستمی
۶ سال پیش
آقاي مالكي
۶ سال پیش
حمید ملایی
۶ سال پیش
حمید ملایی
۶ سال پیش