اسب آبی

خلاصه :

امروزه اطلاعات افراد در مورد جانوران به لطف برنامه های مستند بسیار افزایش یافته است اما برخی از جانوران همچنان ناشناخته یا کمتر شناخته شده باقی می مانند و اسب آبی نیز بدون شک یکی از این جانوران است که اکثر افراد اطلاعات نسبتاً کمی در مورد آن دارند. این جانور غول پیکر آفریقایی با دهان بسیار گشاد و انعطاف پذیر، بدن بی مو و ذات نیمه آبی خود همواره انسان ها را شگفت زده کرده است و کمتر کسی به خطرناک بودن آن باور دارد. اسب آبی اگر چه گیاهخوار است اما می تواند به اندازه ی یک پلنگ یا کفتار خطرناک و غیرقابل پیش بینی باشد. در ادامه ی این مطلب قصد داریم شما را با واقعیاتی جالب و ضروری در مورد این جانور جالب آشنا کنیم.

۱- نام «Hippopotamus» در زبان یونانی به معنای «اسب آبی» است

همانند بسیاری دیگر از حیوانات که اسم آن ها از واژه هایی یونانی گرفته شده، نام انگلیسی این حیوان یعنی «hippopotamus» نیز از ترکیب دو واژه ی یونانی «hippo» به معنای اسب و «potamus» به معنای رودخانه گرفته شده است. البته این پستاندار شگفت انگیز سال ها قبل از آن که یونانی ها چشمشان به او بیفتد در کنار مردمان آفریقا زندگی کرده و نام های محلی متنوعی به آن داده شده بود.

۲- وزن یک اسب آبی ممکن است به ۲ تن نیز برسد

اسب های آبی بزرگ ترین پستانداران خشکی زی نیستند اما بدون شک در میان چند جانور سنگین وزن پستاندار قرار دارند. یک اسب آبی نر بالغ می تواند تا ۳ تن وزن داشته باشد و رشد این حیوان در طول زندگی ۵۰ ساله اش هیچگاه متوقف نخواهد شد. با این وجود، اسب های آبی ماده چند صد کیلویی سبک تر هستند اما در هنگام عصبانیت بسیار خطرناک خواهند بود به خصوص موقعی که خطری نوزاد آن ها را تهدید کند. این گونه ی پستاندار نیز مانند دیگر پستانداران عظیم الجثه گیاهخوار است و معمولاً از گیاهان موجود در آب تغذیه می کند. با این وجود در برخی مواقع دیده شده که اسب های آبی در نتیجه ی گرسنگی یا استرس فراوان به گوشتخواری نیز روی آورده اند. معده ی اسب های آبی نیز مانند گاوها چندین بخش دارد اما نشخوار نمی کنند.

۳- پنج ریزگونه مختلف از اسب های آبی وجود دارد

اگر چه تنها یک گونه ی اصلی از اسب های آبی وجود دارد که با نام «Hippopotamus amphibius» از آن یاد می شود اما روی هم رفته بر اساس محل زندگی این اسب های آبی در سرزمین های آفریقا، آن ها را به ۵ دسته ی کوچک تر تقسیم می کنند: اسب آبی نیل یا اسب آبی بزرگ شمالی که در موزامبیک و تانزانیا زندگی می کند، اسب آبی شرق آفریقا که در کنیا و سومالی زندگی می کند، اسب آبی آفریقای جنوبی یا اسب آی کیپ تاون که در سرزمین وسیعی میان زامبیا و آفریقای جنوبی سکونت دارد، اسب آبی غرب آفریقا یا اسب آبی چاد که در مناطق غربی آفریقا و کشور چاد زندگی می کند و اسب آبی آنگولا که تنها در آنگولا، کنگو و نامیبیا یافت می شود.

۴- اسب های آبی تنها در آفریقا زندگی می کنند

همانطور که ممکن است بر اساس طبقه بندی های بالا متوجه شده باشید، اسب های آبی تنها در آفریقا زندگی می کنند. اگر چه تعداد این پستاندار گیاهخوار در گذشته های دور بسیار بیشتر بوده اما بر طبق برآوردها در حال حاضر حدود ۱۲۵.۰۰۰ تا ۱۵۰.۰۰۰ اسب آبی در سرزمین های آفریقا زندگی می کنند که در شرایط خوبی نیز به سر می برند. تعداد اسب های آبی در دهه های گذشته در کنگو به شدت کاهش یافت و سربازان گرسنه از حدود ۳۰.۰۰۰ اسب آبی این کشور تنها ۱.۰۰۰ رأس را باقی گذاشتند. اسب های آبی برخلاف فیل ها هیچ سودی برای قاچاقچیان ندارند اما در برخی از موارد دندان های بلند آنان به جای عاج فیل به خریداران فروخته می شود.

۵- اسب های آبی تقریباً هیچ مویی ندارند

یکی از ویژگی های عجیب اسب های آبی این است که آن ها تقریباً هیچ مویی روی بدن خود ندارند که آن ها را از این لحاظ در کنار انسان ها، وال ها و تعدادی دیگر از پستانداران قرار می دهد. البته آن ها در اطراف دهان و در ته دمشان تعداد بسیار کمی مو دارند. اسب های آبی برای جبران این نقیصه دارای پوست بسیار کلفتی هستند که از پوستی بیرونی به قطر ۵ سانتیمتر و لایه ای نازک از چربی زیر آن تشکیل شده است. جالب این که اسب آبی در دوران تکامل خود یک ضد آفتاب طبیعی بدست آورده و آن هم یک ماده ی تشکیل شده از اسیدهای قرمز و نارنجی است که نور فرابنفش را جذب کرده و از رشد باکتری ها جلوگیری می کند.

این موضوع باعث شده افسانه ای شکل بگیرد بدین مضمون که عرق اسب های آبی از خون تشکیل شده است. اما نکته ی جالب این که این پستانداران اصلاً غده ها ی تولید عرق ندارند و با توجه به طبیعت نیمه آبی این حیوان داشتن غده های تولید عرق چیز اضافی و بیهوده ای به نظر می رسد.

۶- شاید اسب های آبی نیای اجداد مشترکی با وال ها داشته باشند

برخلاف کرگدن ها و فیل ها، درخت تکاملی اسب های آبی با رازهای پنهانی همراه است. بر اساس آخرین مطالعات انجام گرفته، اسب های آبی و وال ها از یک نیای مشترک مشتق شده اند و به نظر می رسد که اجداد مشترک این دو در حدود ۶۰ میلیون سال پیش و تنها ۵ میلیون سال پس از انقراض دایناسورها در منطقه ی اوراسیا (اروپا و آسیا) زندگی می کرده اند. اما تقریباً هیچ فسیل مهمی از دوران گذشته ی این جانور بخصوص در دوره ی سنوزوئیک وجود ندارد.

۷- اسب آبی می تواند دهانش را حدود ۱۸۰ درجه باز کند

شاید از خود پرسیده باشید که چرا باید اسب آبی دارای چنین دهان گشادی باشد؟ بدون شک رژیم غذایی اسب های آبی با دهان بزرگشان در ارتباط است زیرا این پستاندار دو تنی باید مقدار زیادی غذا بخورد تا بتواند متابولیسم طبیعی بدن خود را حفظ نماید. البته این موضوع در جفت گیری این حیوان نیز موثر است زیرا به نظر می رسد که اسب های آبی نری که دهان خود را بیشتر باز کنند بیشتر مورد توجه اسب های آبی ماده قرار خواهند گرفت. البته این دهان گشاد و دندان های تیز و بلند در هنگام فصل جفت گیری برای شکست دادن رقبا نیز بسیار موثر است. قدرت گاز یک اسب آبی در حدود ۲.۰۰۰ پوند بر هز اینچ مربع محاسبه شده  که در برخی از موارد باعث شده توریست هایی که به آفریقا سفر می کنند در صورت بی احتیاطی توسط آرواره ی این حیوان به دو تکه تبدیل شوند.

۸- اسب های آبی بخش زیادی از زندگی روزانه خود را در آب غوطه ور می مانند

اگر اندازه ی بزرگ آن ها را در نظر نگیرید بدون شک اسب های آبی نزدیک ترین پستانداران به دوزیستان خواهند بود. زمانی که آن ها سیر هستند و در ۵ یا ۶ ساعت گشت و گذار در آب و خشکی به اندازه ی کافی علف خورده باشند بقیه ی روز را ترجیح می دهند در آب غوطه ور باشند. اسب های آبی در داخل اب جفتگیری می کنند زیرا خاصیت شناور ماندن در آب به اسب های آبی ماده کمک می کند که در هنگام جفتگیری بر اثر فشار وزن اسب آبی نر در آب غرق نشوند. جالب این که حتی مبارزه ی اسب های آبی نر نیز معمولاً در آب صورت گرفته و نوزادان نیز به همین ترتیب در آب به دنیا خواهند آمد.

جالبتر این که اسب آبی می تواند در زیر آب نیز بخوابد زیرا سیستم عصبی خودکار او هرچند دقیقه یکبار اسب آبی را به سطح آب آورده تا نفس بگیرد. تنها مشکل اسب های آبی این است که زیستگاه آن ها در آفریقا با کروکودیل های خشن یکی بوده و همین موضوع باعث می شود که اسب های آبی تازه متولد شده توانایی دفاع از خود در برابر این شکارچی بیرحم را نداشته باشند.

۹- تشخیص اسب آبی نر از ماده بسیار مشکل است

در بسیاری از موجودات از جمله انسان از لحاظ ظاهری نیز می توان جنسیت را مشخص کرد و در این موجودات جنسیت از طریق سایز حیوان قابل تشخیص است یا حتی ارگان های جنسی بیرون بوده و می توان این دو را از هم متمایز کرد. اما اسب آبی نر و ماده بسیار شبیه هم هستند و تنها وزنشان کمتر از ۱۰ درصد با هم اختلاف دارد و همین موضوع تشخیص اسب آبی نر از ماده را برای متخصصان نیز دشوار کرده است. معمولاً نیز این حیوانات به تنهایی روز خود را می گذرانند و در برخی از موارد یک یا چند اسب آبی ماده در اطراف اسب آبی نر حضور دارند.

۱۰- قرار بود تعداد زیادی اسب آبی از رودخانه های آفریقا به مرداب های لوییزیانا منتقل شوند

در سال ۱۹۱۰، یکی از اعضای کنگره با خود فکر کرد که زمین های پرآبی و مردابی جنوب شرقی ایالات متحده مکان مناسبی برای اسب های آبی خواهد بود. علاوه بر این که یک جاذبه ی گردشگری ایجاد می شد به دلیل وفور مرداب ها در منطقه ی لوییزیانا، کشاورزان می توانستند اسب های آبی زیادی را پرورش داده و بخش زیادی از گوشت مصرفی ساکنین منطقه را تامین کنند. اما پیشنهاد او در کنگره رأی کافی را بدست نیاورد و اکنون اسب های آبی تنها در باغ وحش های آمریکا حضور دارند