معرفی راه های جلب حواس و تمرکز در نماز و جلوگیری از پرت شدن حواس در نماز
تا به حال همه ما تجربه این را داشته ایم که نمازمان را شروع کنیم و بدون اینکه متوجه بشویم چه خواندیم نماز را تمام کنیم. یعنی در حین خواندن نماز حواسمان پرت باشد و چیزی از نماز متوجه نشویم و مانند یک طوطی فقط اذکار را تکرار کنیم. در نتیجه حضور قلبی هم در نماز نداشته باشیم. یعنی روح و فکرمان در نماز تمرکز نداشته باشد و فقط جسممان نماز بخواند.
راه هایی است که بشود جلوی این اتفاق ناخوشایند را گرفت و نماز های باتوجه و با حضور قلبی خواند.
اولین کاری که میتوانیم انجام دهیم تا با توجه نمازمان را بخوانیم و حواسمان به اطراف پرت نشود، این است که اطراف را آرام کنیم. یعنی در جایی نماز بخوانیم که چیزی جلوی دید ما هنگام نماز نباشد یا صدایی را نشنویم که هنگام نماز حواسمان پرت بشود. بعضی وقت ها وجود یک عکس یا آینه و به خصوص نوشته جلوی جانماز ما مانند یک آهن ربا توجه ما را از نماز می رباید و نمی گذارد در هنگام نماز فکرمان آزاد باشد.
از آزاد بودن فکر در هنگام نماز گفتیم. بیشتر روانشناسان معتقدند که انسان بعد از یک فعالیت وقت‌گیر یا حساس که ذهنش مقدار زیادی درگیر آن میشود، دیگر نمیتواند برای کار دیگری تمرکز کند و فکرش آزاد باشد. این موضوع دقیقا زمانی مشخص می شود که بعد از تماشای یک فیلم سینمایی جذاب و جالب بخواهیم نماز بخوانیم. آن وقت در هنگام نماز به این فکر می کنیم که من اگر جای نقش اصلی فیلم بودم چه کار می کردم؟ و اصلا توجهی به آنچه که میخوانیم نخواهیم داشت.
یکی از راه های مهم تمرکز حواس در هنگام نماز همین موضوع است که قبل نماز فکرمان را آزاد کنیم و مانند مثالی که زدم عمل نکنیم. بهتر است که قبل هر نماز مقدمه ای بچینیم. مانند هر نوشته که نمی شود بدون مقدمه باشد. مقدمه سازی یعنی مدتی قبل از خواندن نماز فکرمان را آزاد کنیم. لحظاتی به چیزی جز خداوند متعال فکر نکنیم.
یکی از کار های مستحب که مقدمه ای برای نماز فراهم می کند خواندن اذان و اقامه قبل از نماز است. حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:« هرکس قبل نماز اذان و اقامه بخواند، دو صف از فرشتگان پشت سر او به نماز می ایستند که ابتدا و انتهای آن دو صف معلوم نیست.»
یکی دیگر از کار هایی که با انجام آن میتوان داشتن تمرکز را تضمین کرد، بلد بودن معنی های اذکار و دعا ها و سوره ها در نماز است. اگر معنی هارا بلد نباشیم مانند یک طوطی که بدون دانستن معنی حرف ها، آن ها را تکرار می کند، نمازمان را خوانده ایم. اگر بدانیم چه میخوانیم، حتما توجه بیشتری به سوره ها و اذکار می کنیم.
راهی دیگر که توجه ما را در نماز می افزاید و باعث حضور داشتن قلب و روح ما می شود این است که مستحبات نماز را انجام دهیم. با انجام مستحبات، نمازی مفصل تر خواهیم خواند و در نماز آرامش بیشتری خواهیم داشت. برای مثال طولانی کردن رکوع و سجود یکی از مستحب های نماز است و با این کار ارزشمند آرامش را به نماز خود دعوت خواهیم کرد.
و اما یک ترفند جالب برای جذب تمرکز در نماز؛ ما با تغییر دادن نماز می توانیم تمرکز بیشتری داشته باشیم. حتما برایتان سوال پیش آمده که مگر میشود نماز را تغییر داد؟ اینطوری که اصلا نماز باطل می شود! بله؛ نماز را نباید تغییر داد ولی بعضی قسمت ها و اذکار را می شود جور دیگری خواند. شما هیچ وقت نشنیدید و نخواندید که در رکعت اول و دوم نماز باید حمد و سوره ی توحید را خواند. بلکه شنیده اید باید حمد و یک سوره قرائت کرد. نماز گزار انتخاب می کند کدام سوره را بخواند. ما می توانیم در قنوت دعا های مختلف و در رکوع و سجود ذکر های مختلفی بخوانیم. این مثال ها همان تغییر دادن قسمت های قابل تغییر در نماز است که باعث تمرکز کردن در نماز می شود.
همه نکات را خواندید اما هنوز یک نکته برای حضور قلب داشتن در نماز وجود دارد که به زمان خواندن نماز و کمی قبل و کمی بعد محدود نمیشود. بلکه باید در طول بیست و چهار ساعت روز و تمام روز های زندگی به آن توجه داشته باشیم. به مثالی که می زنم توجه کنید:
گاهی رایانه ها ویروسی میشوند. دلیل این ویروسی شدن چیست؟ دلیلش این است که راه های ورودی رایانه کنترل نشده است. یعنی هر فلش مموری و هر سی دی، به این رایانه متصل شده است و با این رایانه به هرکجای اینترنت و هر سایتی متصل شده و این اتفاقات کنترل نشده است.
روح انسان ها هم دقیقا مانند این رایانه است. با کنترل نکردن راه های ورودی و خروجی روحمان و با دیدن و شنیدن و گفتن هر چیزی، روح و قلبمان ویروسی شده و دیگر در زمان نماز حضور نخواهند داشت. نماز، بازدارنده گناه است اما گناه هم بازدارنده حضور قلب در نماز می باشد.
با رعایت این نکات مطمئن باشید که قلبتان در نماز حضور خواهد داشت و یک نماز ارزشمند خواهید خواند.
انشاءالله نماز همه ما قبول درگاه خدای بخشنده مهربان باشد و توفیق خواندن نماز هایی با حضور قلب را داشته باشیم.
امیرعلی ملک لو
پیارسال
آقای میری
پیارسال
حمیدرضا باخدا
پیارسال
آقاي مالكي
پیارسال
جعفر ملکی
پیارسال