خلاصه :

زیانبار گفته می‌شود، که منشاء انسانیندارند. این حوادث معمولاً غیرقابل پیش‌بینی بوده یا حداقل از مدتهای طولانی قبل نمی‌توان وقوع آنها را پیش‌بینی نمود.^[۱]

محتویات

• ۱انواع بلایای طبیعی
• ۲خسارات
• ۳یادبودها
• ۴پانوشت

روستایی در سوماترا، پس از سونامی ناشی از وقوعزلزله در اقیانوس هند

بلایای طبیعی دارای انواع گوناگونی است. زلزله، سیل، طوفان، گردباد، سونامی، تگرگ،بهمن، رعد و برق، تغییرات شدید درجه حرارت، خشکسالی و آتشفشان نمونه‌هایی از بلایای طبیعی هستند. برخی از بلایای طبیعی، بطور غیر مستقیم، ناشی از عملکردهای انسانی هستند. برای مثال بلایای ناشی از افزایش آلودگی هوا یا گرم شدن زمین و همچنین سیل ناشی از تخریب جنگل‌ها به‌دست انسان از این جمله‌اند.^[۲][۳]

تنها در سال ۲۰۰۸ میلادی، ۲۲۰ هزار نفر در سراسر جهان بر اثر بلایای طبیعی جان خود را از دست داده‌اند.^[۴] در این میان، زنان قربانیان بیشتری نسبت به مردان داده‌اند.^[۵]بررسی‌های آماری بلایای طبیعی، طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲ نشاندهنده آن است که این بلایا روندی افزایش یابنده داشته‌اند. بر اساس آمار شدت بلایا چهار برابر، جان‌باختگان هفت برابر، آسیب‌دیدگان پنج برابر و خسارت‌های مالی سی و هشت برابر شده‌اند.^[۳][۶]

گاهی خسارات ناشی از حادثه ثانویه، بیش از خسارات ناشی از یک بلای طبیعی است. برای مثال گاهی خسارات ناشی از وقوعآتش‌سوزی پس از وقوع زلزله، از خسارات خود زلزله بیشتر است.

آتشفشان

با آنکه اغلب بلایای طبیعی خارج از کنترل انسان به نظر می‌رسند، ولی خسارات و آسیب‌های ناشی از آنها، بطور چشمگیری قابل کنترل است. این موضوع ارتباط مستقیمی با عملیات پیش‌گیرانه توسط انسان دارد. برای مثال استحکام ابنیه در برابر بارهای افقی جهت کاهش خسارات ناشی از زلزله یا ایجاد پوشش گیاهی و ساخت بندها و سدها جهت کاهش خسارات ناشی از سیل، از جمله موارد پیش‌گیرانه‌است.^[۳][۶]

همچنین عکس‌العمل صحیح و اصولی نیز می‌تواند در کاهش آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی مؤثر باشد. برای مثال آوار برداری اصولی پس از وقوع یک رویداد زمین‌لرزه، می‌تواند به کاهش خسارات و آسیب‌ها کمک کند.^[۷]

یکی دیگر از راه‌های کاهش آثار مخرب بلایای طبیعی، آموزش است.^[۸] آموزش همچنین می‌تواند به کاهش اثرات روانی منفی در بلایای طبیعی نیز کمک کند.^[۹]

از سال ۱۹۸۹ میلادی، دومین چهارشنبه ماه اکتبر هرسال، به عنوان روز جهانی کاهش اثرات بلایای طبیعی نامگذاری شده‌است. در کشور

طوفان کاترینا

ایران نیز، هفته‌ای به همین عنوان وجود دارد که آغاز این هفته، همان روز جهانی می‌باشد.

11 مورد از مهیب‌ترین و مرگبارترین بلایای طبیعی تاریخ بشریت

از ابتدای شکل‌گیری تمدن‌های مختلف بشری، بلایای طبیعی گوناگونی جان انسان‌ها را در سراسر جهان گرفته‌اند؛ در همین رابطه قصد داریم تا 11 مورد از کشنده‌ترین فجایع طبیعی ثبت‌شده را بررسی کنیم.

از چیزی در حدود 200 هزار سال پیش که انسان مدرن بر روی زمین شروع به راه رفتن کرد، فجایع طبیعی گوناگونی باعث مرگ و میر جمعیت قابل‌توجهی از انسان‌ها در گوشه گوشه جهان شده‌اند که با توجه به قدمت کم نگارش تاریخ، بسیاری از کشنده‌ترین و خطرناک‌ترین آن‌ها یا در ثبت ‌نشده‌اند و یا در صورت اطلاع ما از وقوع آن‌ها، امکان تعیین تلفات حادثه اصلا وجود ندارد.

به عنوان مثال گفته شده که در 1500 سال قبل از میلاد مسیح، جزیره مدیترانه‌ای استروگلی (Stroggli) به واسطه فوران آتشفشان و وقوع سونامی،‌ به طور کامل خالی از سکنه شد و تمامی افرادی که در آن زندگی می‌کردند، جان خود را از دست دادند. این در حالیست که کسی نمی‌داند تلفات این بلای طبیعی که تمدن مینوان (Minoan) را از بین برد، چقدر بوده است.

همچنین بخوانید:

صاعقه در آتشفشان ؛ پدیده‌ای شگفت‌انگیز و بسیار خطرناک + ویدیو 

با این تفاسیر،‌ لیست بلایای طبیعی که مرور خواهیم کرد، شامل مواردی است که تلفات آن‌ها با به گونه‌ای تخمین زده شده و اطلاعاتی هرچند مختصر از آن‌ها وجود دارد؛ در ادامه با ما همراه باشید.

خطرناک‌ترین بلایای طبیعی تاریخ

1. زلزله حلب، سال 1138

بر اساس اطلاعات موجود، در تاریخ 11 اکتبر سال 1138 شهر حلب سوریه دچار زلزله‌ای مرگ‌بار شد؛‌ این منطقه که در محل اتصال صفحات زمین شناسی عرب و آفریقا قرار گرفته، مکانی مستعد زلزله است، اما گفته شده که زلزله قرن 12 حلب با تمامی بلایای طبیعی شهر فرق داشته است.

شدت این زلزله هنوز مشخص نیست، اما در خاطرات مختلف نگارش شده از آن زمان، نوشته شده که دژ نظامی شهر کاملا نابود شد و خانه‌ها از بین رفتند؛ برخی تاریخ‌دانان می‌گویند که تلفات این زمین لرزه بیش از 230 هزار نفر بود، ولی این برآورد به قرن 15 میلادی مربوط می‌شود و به تازگی مقاله‌ای منتشر شده که احتمال این که تاریخ نویسان زلزله حلب را با زمین لرزه مرگبار گرجستان اشتباه گرفته باشند، مطرح می‌کند.

2. زمین لرزه هائیتی،‌ سال 2010

اگر آمار و ارقام بلای طبیعی حلب اشتباهی ثبت شده باشد، می‌توان گفت که مورد بعدی از لیست که در 12 ژانویه 2010 کشور هائیتی در آمریکای شمالی را لرزاند، آمار نسبتا موثق‌تری دارد. این اتفاق که به عنوان یکی از مرگبارترین فاجعه‌های طبیعی تاریخ شناخته می‌شود،‌ بر اساس برآوردهای اولیه با قدرت 7 ریشتر، جان 230 هزار نفر را گرفت.

شاید از شنیدن این موضوع تعجب کنیم، اما تعیین میزان تلفان در عصر مدرن هم آنقدرها کار راحتی نیست،‌ مخصوصا اگر حکومت و کشور بحران‌زده در شرایط ایده‌آلی نباشد. در مورد زلزله هائیتی هم‌چنین مشکلی وجود داشت و در حالی که دولت کشور پس از یک سال عدد اعلام‌شده را به 316 هزار کشته تغییر داد، بررسی‌های مختلف از طرف سازمان‌های معتبر تعداد افراد کشته‌شده را کمتر اعلام کردند.

در سال 2010 مقاله‌ای منتشر شد که تلفات این اتفاق را 160 هزار نفر اعلام کرد و آژانس توسعه بین المللی آمریکا هم مدتی پس از اتفاق گزارش کرد که عدد درست چیزی بین 46 تا 85 هزار کشته است.

3. زلزله و سونامی اقیانوس هند، سال 2004

در 26 دسامبر 2004، در کف دریای ساحل غربی جزیره بزرگ سوامترا (Sumatra) اندونزی زلزله‌ای با قدرت 9.3 اتفاق افتاد که از 14 کشور منطقه تلفات گرفت؛ سونامی عظیم این مورد از بلایای طبیعی مرگبار، در اندونزی امواجی تا ارتفاع 30 را به وجود آورد و آمار کشته‌شدگان به طور کلی چیزی بین 230 تا 280 هزار نفر تخمین زده شده است.

سونامی سال 2004 تنها از کشور اندونزی جان 126,473 نفر را گفت و گفته شده که به واسطه این بلای طبیعی 93,943 نفر مفقود شدند.

4. زمین ‌لرزه‌ های‌یوان، ۱۹۲۰

مورد بعدی از فهرست مهم‌ترین فجایع طبیعی تاریخ به منطقه های‌یوان (Haiyuan) در مرکز چین مربوط می‌شود که در تاریخ 16 دسامبر 1920 جان 273.400 نفر را گرفت.

کارشناسان آمریکایی بیش از 9 دهه پس از وقوع حادثه اعلام کرده‌اند که قدرت زمین لرزه به احتمال قوی 7.8 ریشتر بوده و لرزش‌های آن از استان چینگهای (Qinghai) ‌در فلات تبت تا دریای زرد، احساس شده است.

اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) نشان می‌دهد که زلزله مهیب های‌یوان در زمان خود چهار شهر را نابود کرده و چند دهکده و روستا را مدفون کرده است.

5. زلزله تانگشان، 1976

در ساعت 3:42 روز 28 جولای 1976 شهر تانگشان (Tangshan) چین و مناطق اطراف آن زلزله‌ای مرگبار با قدرت 7.8 ریشتر را تجربه کردند.

تانگشان که شهری صنعتی بود، بیش از یک میلیون نفر را در خود جای داده بود و آمار نشان می‌دهد که این مورد از بلایای طبیعی لیست 255 هزار نفر از جمعیت منطقه را به کام مرگ کشاند و 700 هزار نفر را هم زخمی کرد؛ گفته شده که ساختمان‌های تانگشان کاملا تخریب شدند و ظرف 6 سال پس از حادثه، 150 هزار نفر از آسیب دیدگان مسکن جدید گرفتند.

6. زمین لرزه انطاکیه، 526

همانند مورد اول لیست، اطلاعات زیادی در مورد زلزله انطاکیه که در سال 526 در ترکیه کنونی اتفاق افتاد، در دست نیست. با این وجود در خاطرات فردی به نام جان مالالاس (John Malalas) ذکر شده که زلزله قدرتمندی که در ماه می آن سال اتفاق افتاد حدودا 250 هزار نفر را کشت.

مالالاس این بلای طبیعی را به خشم خداوند نسبت داد و گفت که آتش‌های افروخته‌شده هر آنچه که زلزله از بین نبرد را نابود کردند.

البته در سال 2007 مقاله‌ای منتشر شد که در آن اعلام شد که به واسطه برگزاری جشن روز عروج عیسی به آسمان و حضور گسترده‌ی توریست‌ها، تلفان بسیار بیشتر از آن چیزی است که انتظار می‌رفت.

7. گردباد کورنیگا، 1839

در 25 نوامبر سال 1839 شهر بندری کورینگا در هندوستان دچار گردباد سهمگینی شد که موج‌هایی با بلندی 12 متر را به وجود آورد و به گزارش بخش تحقیقات طوفان و اقیانوس شناسی NOAA، در حدود 20 هزار کشتی و قایق را کاملا نابود کرد و جان 300 هزار نفر را گرفت.

البته حدودا 4 دهه پس از این اتفاق در 8 اکتبر 1881، فاجعه مشابهی در هایفونگ (Haiphong)‌ ویتنام رخ داد که گفته شده همین میزان تلفات گرفت، اما اطلاعات چندان دقیقی درباره‌ این مورد از بلایای طبیعی مرگبار تاریخ بشر، در دست نیست.

8. گردباد بهولا، 1970

طوفان عظیم دیگری که جان ده‌ها هزار نفر را در نزدیکی‌های هندوستان گرفت، گردباد مهیب بهولا (Bhola)‌ بود که در 12 نوامبر 1970 در بنگلادش کنونی رخ داد و سیل‌های ویرانگری را ناشی شد.

یک سال پس از اتفاق مرکز ملی طوفان و دپارتمان زمین شناسی پاکستان تایید کرد که برآورد صحیح میزان کشته‌ها امکان‌پذیر نیست، چون به واسطه آمدن هزاران کارگر به منطقه برای برداشت برنج، جمعیت فوق‌العاده زیادی در محل وقوع این بلایای طبیعی حضور داشتند.

با این حال تخمین زده می‌شود که گردباد بهولا چیزی بین 300 تا 500 هزار نفر را کشته باشد!

9. زلزله شاآنشی، 1556

بر اساس اطلاعات موجود،‌ مخرب‌ترین و مرگبارترین زلزله تاریخ در 23 ژانویه سال 1556، استان شمالی شاآنشی (Shaanxi) را لرزاند؛ موزه علوم چین اعلام کرده که این زلزله که به نام زمین لرزه ژیاژینگ کبیر (Jiajing Great)‌ هم شناخته می‌شود، منطقه‌ای به وسعت هزار کیلومترمربع را با خاک یکسان کرده است.

تخمین زده می‌شود که حدودا 830 هزار نفر از ساکنان منطقه به دلیل ویرانی خانه‌ها و آتش‌سوزی‌های ناشی از این فاجعه جان خود را از دست دادند؛ همچنین، شدت دقیق زلزله هنوز مشخص نیست، اما برخی زمین شناسان می‌گویند که زمین لرزه شاآنشی حدودا 8 ریشتر قدرت داشت.

همچنین بخوانید:

کاهش سرعت چرخش زمین موجب بروز زلزله های بزرگ در سال 2018 خواهد شد 

10. سیل رودخانه زرد، 1887

بر طبق آنچه که نقل شده، رودخانه زرد چین که به اسم هوانگ هی (Huang He) هم شناخته می‌شود، در دهه 80 قرن نوزدهم به واسطه سدها و آبگذرهای گوناگون ارتفاع بسیار زیادی پیدا کرده بود و به همین روش آبیاری زمین‌های کشاورزی مرکز چین را راحت‌تر می‌کرد. به نظر می‌رسد که با گذشت زمان، تجمع گل و لای باعث شد تا سطح آب پشت سدها از آنچه که بود بسیار بیشتر شده و با وقوع بارش‌های شدید در سپتامبر 1887، آب از پشت سد به زمین‌ها پایین‌دست روانه شود.

گفته شده که این فاجعه طبیعی حدودا 12,949 کیلومترمربع از مناطق اطراف را زیر آب برد و جان 900 هزار نفر را گرفت.

11. سیل‌های مرکز چین، 1931

و اما مورد آخر از فهرست فجایع طبیعی که برخی نام مرگبارترین بلای طبیعی رخ‌داده در تاریخ بشر را به آن نسبت داده‌اند، سیل‌هایی است که در سال 1931 مرکز چین را ویران کردند. در جولای و آگوست آن سال آب شدن برف‌های زمستانی در فصل بهار به همراه باران‌های شدید باعث شد که ‌آب رودخانه یانگزی (Yangzi River)‌ به سطح فوق‌العاده بالایی برسد و در کنار رودخانه‌هایی مانند هوانگ هی،‌ حدودا 180 هزار کیلومترمربع از مناطق اطراف را دچار سیل‌زدگی کند