مقالات

قرارداد لاتاری چیست؟

قرارداد لاتاری

قرار داد لاتاری چه ضرر هایی به ایران زد


خلاصه :

قرارداد لاتاری قرار دادی پیرامون شرط بندی و قمار است.

                          لاتاری چیست؟
لاتاری به معنی قمار ، تقلب یا بخت آزمایی است و امتیاز لاتاری هم نوعی قمار و بخت آزمایی بود. این امتیاز در طی سفر ناصرالدین‌شاه به اروپا به میرزا ملکم داده شد. اعطای این امتیاز مناقشات زیادی بر انگیخت، علاوه بر آنکه روحانیون آنرا مغایر با شرع خواندند در محافل اقتصادی بین المللی هم رسوایی زیادی برای ایران به بار آورد.
                       
                        میرزا ملکم خان
میرزا ملکم خان وزیر مختار ناصرالدین شاه در لندن بود. وی را مردی می‌دانند که به هوشمندی و نکته سنجی و افکار مترقی نامور بود. مورخان تا امروز او را از پیشگامان انقلاب مشروطیت خوانده‌اند. وی مدتی روزنامه قانون را انتشار داد و در آن از نارضاییهای مردم از زیاده رویی حکومت صحبت کرد. با این همه این مرد محترم جذاب و دانشمند و معروف به وطن پرستی چنان سرشکستگی و افتضاهی برای کشورش به بار آورد که مایه بدنامی کشورش در محافل اقتصادی فرنگستان شد.

             چگونگی اخذ قرارداد لاتاری
قرارداد لاتاری میان کشورهای ایران و انگلستان در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی (۱۸۸۹ میلادی) توسط دولت قاجار بسته شد

میرزا ملکم خان در سفر سوم ناصرالدین شاه به فرنگ با پرداخت مبلغی به عنوان رشوه به شخص شاه توانست رضایت او و امین السلطان را برای امضای امتیازنامه تأسیس قمارخانه در ایران یا اصطلاحاً قرارداد لاتاری جلب کند.

این قرارداد مابین دولت قاجار و یک تبعه فرانسوی به نام «یوزی دو کار دوئل» که منشی سفارت ایران در لندن بود امضا شد.

ملکم خان پس از اخذ قرارداد با زدوبندهایی که در بازار لندن داشت توانست امتیاز لاتاری را به سندیکای انگلیس و آسیا با اخذ پیش‌قسطی به مبلغ بیست‌هزار لیره بفروشد.

                  واکنش در برابر امتیاز
اعطای امتیاز لاتاری به ملکم‌خان مورد مخالفت عده‌ای از رجال که با ملکم میانه‌ای نداشتند قرار گرفت و بعضی علمای دینی هم به عنوان اینکه لاتاری نوعی قمار بازی و بر خلاف شرع است با آنان همصدا شدند. سفیر انگلستان در ایران هم نگرانی خود را از امتیاز لاتاری اعلام داشت. به دنبال آن وزارت امور خارجه بریتانیا از مشاوران حقوق تقاضا کرد که برسی کنند که آیا کسانی که در عمل لاتاری مباشرت دارند به موجب قوانین کیفر پذیراند یا نه؟ رایزنان حقوقی به این نتیجه رسیدند که قوانین خاصی که بتوان بر اساس آن اعضای کمپانی را تحت تعقیب فضایی در آورد وجود ندارد و از طرفی به دلیل مصونیت سیاسی میرزا ملکم‌خان دادگاههای انگلستان به صلاحیت محاکمه وی را نداد.
                             الغای امتیاز
ناصرالدین‌شاه تحت فشارهای داخلی و خارجی امتیاز لاتاری را لغو و آنرا در 5 دسامبر 1889 بوسلیه تلگراف به اطلاع ملکم‌خان رسانید اما آن جناب حاضر نبود جنگ ناکرده تسلیم شود پس به ناصر‌الدین‌شاه اعلام کرد که امتیاز نامه قبلاً فروخته شده و اکنون ملک متعلق هزاران فرنگی است. صاحبان امتیاز برای جبران زیان خود داد خواست خواهند داد. امتیاز نامه مخالف شرع نیست و کمپانی که آنرا گرفته معتبر است.
                      محاکمه ملکم خان
پس از آن که اعضای سندیکا مطاع شدند که امتیاز نامه شان کاغذ پاره‌ای بیش نیست به وزارت خارجه انگلیس متوسل شدند و خواستند که میرزا ملکم را مجبور به استراد پولهایی کند که از آنها گرفته بود. وزارت امور خارجه دوباره بت رایزنان حقوقی مشورت کرد و ایشان گفتند دولت انگلیس مجوزی در طرح دعاویی سندیکا و تعقیب ملکم ندارد. در حالی که قوانین انگلیس آرام و سنگین از میان هفتخوان داد و ستدهای ننگین ملکم گذر می‌کرد، ناصرالدین‌شاه که از حقه بازی وزیر مختارش خشمگین شده بود او را از مقام خود معزول و بدین گونه از مصونیت سیاسی محروم کرد.

بار دیگر کمپانی و اعضای سندیکا علیه ملکم خان عرضحال دادند و دادگاهی برای محاکمه ملکم خان در هنگام محاکمه ملکم تشکیل شد اما قاضی بار دیگر به نفع ملکم‌خان رای داد. دادگاه دریافت که هر چند ملکم خان در هنگام محاکمه از مصونیت سیاسی برخوردار نیست اما در زمانی که مرتکب تقلب شده دارای مصونییت سیاسی بوده و به این جهت قابل کیفر نیست.
               قضاوت درباره ملکم خان
بدون تردید ملکم خان حقه بازی بیش نبود زمانی که ناصرالدین شاه او را معزول کرد به انتشار روزنامه «قانون» و حمله به استبداد و نظام مشروطیت در ایران را آغاز کرد اما همین ملکم خان در زمان مظفر الدین شاه تمام اصولی را که در روزنامه قانون سنگ آنرا بر سینه می‌زد فراموش کرد و بار دیگر بنده فرمانبردار مظفر‌الدین‌شاه شد. اینکه بعدها مقام وی را بالا برده و در ردیف پیشگامان نهضت مشروطیت قرار داده‌اند شوخی غم انگیزی است!

                    متن قرارداد لاتاری

بعد از پذیرفتن ناصرالدین‌شاه، ملکم طرح یک امتیازنامه را بدون ذکر نام صاحب امتیاز به این شرح تهیه کرد:

«نظر به دولت‌خواهی و خدماتی که عالیجاه... نسبت به دولت ایران ابراز نموده اعلی‌حضرت شاهنشاه، امتیاز کل معاملات بالاتری(قرعه) و استقراض‌های عمومی بالاتری و ترتیب کمپانی‌های بالاتری یعنی قرعه و فروش بلیط¬های بالاتری و بازی‌های عمومی بالاتری از قبیل "رولت" در کل ممالک ایران از تاریخ امروز الی مدت 75 سال مخصوصا و منحصرا با شرایط ذیل به عالیجاه مشارالیه دادند و او هم با شروط ذیل این امتیاز را قبول کرده و در جمع این معاملات و ترتیبات و استقراض‌های بالاتری که به حکم این امتیاز حق مخصوص و انحصاری عالیجاه... است؛

عالیجاه مشارالیه هر سال از منافع خالصی که بعد از وضع مخارج و ادای صدی پنج سرمایه مصروف‌شده، حاصل بشود صدی بیست به خزانه دولت کارسازی خواهد کرد که اولیای دولت ایران به اختیار خود صرف امور خیریه ایران نمایند.

دولت ایران حق خواهد داشت که توسط یکی از مأمورین خود هر سال حساب منافع خالص صاحب این امتیاز را تحقیق نماید.

علیحضرت این امتیاز را در حق عالیجاه... و در حق صاحبان حقوق او با امضای خود تصدیق و مقرر فرمودند و از تاریخ امروز بر عهده‌ی دولت ایران واجب است که حقوق این امتیاز را به درستی محفوظ و مجری بدارد و این معنی به‌طور صحیح مقرر است که دخیل این معاملات و بازی‌های لاتاری شدن و خرید و فروش بلیط¬ها و تمبرهای قرعه و لاتاری در ممالک ایران از برای احدی به هیچ وجه مجبوری نخواهد بود و در کل ممالک ایران هر کس خواه تبعه¬ی ایران و خواه تبعه¬ی خارجه کاملا مختار خواهد بود که به میل خود داخل معاملات بالاتری بشود فی‌تاریخ 22 ذیقعده 1306 در دو نسخه مبادله شد.»

امیدوارم مورد پسندتون باشه

برای ویرایش باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج پاسخ باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

۶ سال پیش
تشکر اقای صابونی مرسی

برای ویرایش باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج پاسخ باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای ویرایش باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج پاسخ باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

۶ سال پیش
بسيار خوب

برای ویرایش باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج پاسخ باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

۶ سال پیش
ممنون

برای ویرایش باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج پاسخ باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

۶ سال پیش
بسیار خوب

برای ویرایش باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج پاسخ باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

برای درج دیدگاه باید ابتدا به عنوان کاربر به سایت وارد شده باشید.

پسران

دختران